Ogród w cieniu - jakie rośliny dobrze rosną w miejscach o ograniczonym dostępie do światła. Wybrane gatunki i odmiany

Rośliny cieniolubne

Istnieje grupa roślin cieniolubnych, nazywanych też skiofitami, które przystosowane są do rozwoju w warunkach ograniczonego dostępu do światła słonecznego. Liście takich roślin są z reguły  ciemnozielone – z uwagi na dużą zawartość chlorofilu. A proces fotosyntezy u skiofitów przebiega najwydajniej przy przeciętnym nasłonecznieniu.

Trzeba zaznaczyć, że bardzo mało roślin preferuje głęboki cień. Większość roślin cieniolubnych najlepiej rośnie przy średnim nasłonecznieniu (półcień). Tym niemniej można znaleźć rośliny, które na tyle dobrze radzą sobie w cieniu, że można je polecić do posadzenia w tych miejscach naszego ogrodu, gdzie słońce rzadko zagląda.

Rośliny ozdobne dobrze rosnące w cieniu - wybrane gatunki i odmiany

Cis pospolity (Taxus baccata) – prawie wszystkie odmiany cisa lubi cień i dobrze rośnie w takich warunkach oświetleniowych. Ta długowieczna, zimozielona roślina jest często spotykana w naszych ogrodach. Spokojnie możemy sadzić w cieniu żywopłoty z cisa, czy cisy jako pojedyncze nasadzenia.

Bluszcz pospolity (Hedera helix) - to zimozielone wieloletnie pnącze jest wytrzymałe i dobrze radzi sobie w cieniu. Jest często wykorzystywany do tworzenia zielonych żywopłotów (dobrze obrasta ogrodzenia) lub jako roślina okrywowa.

Konwalia majowa (Convallaria majalis): Te niewielkie rośliny o pachnących, dzwonkowatych kwiatkach kwitną w maju i dobrze radzą sobie w cienistych warunkach (choć najlepiej w półcieniu).

Paprocie (np. Dryopteris filix-mas – Nerecznica samcza, Matteuccia struthiopteris – pióropusznik strusi) są typowymi roślinami cienistych, wilgotnych miejsc. Ich piękne, rozłożyste liście są od lat ozdobą wielu ogrodów.

Funkia (Hosta): ten rodzaj rodziny szparagowatych ma 20 gatunków i setki odmian. Wieloletnie rośliny, tworzące kępy. Są różnorodne pod względem wielkości i koloru liści, a także formy. Są cenione za swoje dekoracyjne różnokolorowe (w zależności od odmiany) liście a także dość efektowne kwiaty. W Polsce funkie kwitną od końca czerwca do początku sierpnia, kwiaty są białe, niebiesko-fioletowe lub fioletowe.

Bodziszek żałobny (Geranium phaeum) – bylina wieloletnia tworząca kępy o wysokości do 70 cm. Kwitnie obficie od maja do lipca urokliwymi czarnofioletowymi lub czerwonobrunatnymi kwiatkami.

Cebulica syberyjska (Scilla siberica): Ta bylina cebulowa kwitnie wczesną wiosną, niebieskimi, dzwonkowatymi kwiatami. 

Kopytnik pospolity (Asarum europaeum): Ta niska, zimozielona roślina ma atrakcyjne, sercowate liście i niepozorne, czerwone kwiaty kwitnące od marca do maja. Uwaga, cała roślina jest trująca.

Czyściec leśny (Stachys sylvatica): Kwitnie od czerwca do września, drobnymi purpurowymi kwiatami. Trzeba uważać, bo łatwo się rozrasta dzięki pełzającemu kłączu i długim, podziemnym rozłogom.

Pierwiosnek wyniosły (Primula elatior) - często spotykany  górskich  lasach, kwitnie wczesną wiosną, posiada żółte kwiaty.

Barwinek pospolity (Vinca minor), to zimozielona krzewinka osiągająca wysokość do 20 cm i rozrastająca się w gęste kępy (kobierce). Często sadzona jako roślina okrywowa, kwitnie od marca do maja wieloma drobnymi niebieskimi lub niebiesko-fioletowymi kwiatami.

Rośliny ozdobne radzące sobie w półcieniu - wybrane gatunki i odmiany

Jeżeli szukamy roślin ozdobnych do półcienia mamy do wyboru znacznie więcej gatunków i odmian do wyboru. Przykładowo można wskazać następujące rośliny.

Fiołek wonny (Viola odorata) - Ten uroczy kwiat jest znany ze swojego pięknego zapachu i małych, fioletowych lub białych kwiatów. Rośnie dobrze w półcieniu.

Hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla): Krzew o dużych, okazałych kwiatostanach, które mogą mieć różne kolory w zależności od pH gleby.

Różanecznik (Rhododendron): Te gatunki i odmiany różaneczników, które mają zimozielone, skórzaste liście, nazywane są zwyczajowo rododendronami a te o miękkich i zrzucanych na zimę liściach nazywa się azaliami. To jedne z najpiękniejszych krzewów ozdobnych kwitnące w maju i czerwcu. Wiele z licznych odmian, zwłaszcza rododendronów, dobrze sobie radzi w półcieniu.

Clematis (Clematis): Te pnącza są znane z dużych, efektownych kwiatów. Wiele odmian dobrze radzi sobie w półcieniu.

Dzwonek karpacki (Campanula carpatica): Kwitnie latem, posiada dzwonkowate, niebieskie kwiaty.

Dereń koralowy (Cornus alba): Krzew ozdobny o intensywnie czerwonych pędach, zwłaszcza zimą.

Rozchodnik okazały (Sedum spectabile): Rozchodnik kwitnie latem, posiada różowe kwiaty.

Pierzga (Melilotus): Roślina, która dobrze rośnie w półcieniu, posiada drobne, żółte kwiaty.

Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis): Jedna z pierwszych roślin kwitnących na wiosnę, dobrze radzi sobie w półcieniu.

Złocienie maruna (Chrysanthemum): Roślina, która dobrze radzi sobie w półcieniu, posiada żółte kwiaty.

Kuklik pospolity (Geum urbanum): Roślina, która dobrze rośnie w półcieniu, kwitnie żółtymi kwiatkami.

Krzewuszka cudowna (Weigela florida): Krzew o pięknych różowych kwiatkach.

Brunera wielkolistna (Brunnera macrophylla): Roślina o ładnych, sercowatych liściach i drobnych, niebieskich kwiatkach.

Komarzyca (Aconitum napellus): Wysoka roślina o intensywnie niebieskich kwiatkach, kwitnie późnym latem.

Trzykrotka (Pulmonaria): Roślina kwitnąca wiosną, z charakterystycznymi plamistymi liśćmi.

Rozchodnik wielki (Hylotelephium telephium): Roślina o ciekawych, mięsistych liściach i różowych kwiatostanach.

Okazuje się, że nawet jedna z odmian lawendy dobrze sobie radzi w półcieniu. Chodzi o odmianę Blue Scent – która ma niebieskie intensywnie pachnące kwiaty, rośnie szybko i dorasta do ok. 60-70 cm wysokości., rośnie bardzo szybko. Kwitnie od czerwca do października.

Rośliny użytkowe rosnące w cieniu - wybrane gatunki i odmiany

Poniżej wymienione rośliny lepiej lub gorzej poradzą sobie w cieniu ale oczywiście wolą bardziej słoneczne stanowisko.

Szpinak (Spinacia oleracea): Ta warzywna roślina liściowa dobrze radzi sobie w cieniu i dostarcza dużo witamin i minerałów.

Rzeżucha a właściwie Pieprzyca siewna (Lepidium sativum): Znana z ostrego smaku, dobrze rośnie w cieniu.

Mięta (Mentha): Ta aromatyczna roślina dobrze radzi sobie w cieniu i może być używana do różnorodnych celów kulinarnych.

Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum): Ta popularna roślina warzywna (zarówno odmiany korzeniowe, jak i naciowe) poradzi sobie w cieniu.

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum): Ta dzika roślina ziołowa rośnie w cienistych lasach i ma intensywny smak czosnku.

Rośliny użytkowe rosnące w półcieniu

Jarmuż (Brassica oleracea var. acephala): To warzywo liściowe jest bardzo odżywcze i dobrze radzi sobie w półcieniu.

Szczaw (Rumex acetosa): Szczaw jest często używany w kuchni dla jego kwasowego smaku i dobrze radzi sobie w półcieniu.

Rabarbar (Rheum rhabarbarum): Ta roślina jest znana z kwasowych łodyg, które są używane w pieczeniu i dobrze radzą sobie w półcieniu.

Koperek (Anethum graveolens): Ten popularny zioło dobrze radzi sobie w półcieniu.

Cebula (Allium cepa): Chociaż preferuje pełne słońce, cebula może tolerować półcień.

Rzodkiewka (Raphanus sativus var. sativus): To łatwe do uprawy warzywo dość dobrze radzi sobie w półcieniu.

Sałata siewna (Lactuca sativa): ta popularna sałata dobrze radzi sobie w półcieniu, szczególnie podczas gorących letnich miesięcy.

Marchew (Daucus carota): Ta roślina korzeniowa dobrze radzi sobie w półcieniu, chociaż może potrzebować nieco więcej czasu na dojrzewanie.

Rukola (Eruca vesicaria): Ta sałata o charakterystycznym smaku dobrze radzi sobie w półcieniu.

Poziomka (Fragaria) - radzi sobie w cieniu i półcieniu w lasach - poradzi sobie też w zacienionym ogrodzie.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) - ta lecznicza roślina oczywiście woli słoneczne stanowiska ale w półcieniu także będzie nieźle rosła.

Jakie mogą być powody ograniczonego dostępu światła słonecznego do ogrodu i jak sobie można poradzić z tym problemem?

Ograniczony dostęp światła słonecznego do ogrodu może wynikać z różnych przyczyn.

Cień rzucany przez budynki. Jeżeli twój ogród jest zacieniony przez dom, garaż, altankę lub inne budynki, można ten fakt jedynie zaakceptować i wybrać do ogrodu rośliny cieniolubne, które będą dobrze rosły mimo ograniczonego dostępu do światła słonecznego. 

Cienie rzucane przez drzewa i krzewy. Wysokie drzewa i gęste krzewy mogą rzucać duże cienie, ograniczając dostęp światła do niższych roślin. W takim przypadku rozwiązaniem może być przycięcie gałęzi drzew lub krzewów, aby umożliwić przenikanie większej ilości światła. Oczywiście jeżeli 

Położenie działki (ogrodu): Jeśli twój ogród znajduje się na północnym stoku lub w innej lokalizacji, która naturalnie otrzymuje mniej światła słonecznego, również tutaj jedynym możliwym rozwiązaniem może być wybór roślin cieniolubnych lub tolerujących półcień.

Brak odpowiedniego zaplanowania ogrodu.  Ograniczony dostęp do światła słonecznego może wynikać po prostu z braku odpowiedniego planowania ogrodu. Przy projektowaniu ogrodu warto brać pod uwagę by np. nie sadzić wysokich roślin od wschodu i południa a raczej od północy lub zachodu.