Na czym polega scalanie i wymiana gruntów ?

Założenia scalenia i wymiany gruntów

Scalenie i wymiana gruntów nie dotyczy i nie powinna wpływać na samą własność nieruchomości i powierzchni użytkowanych przez konkretnych właścicieli (czy posiadaczy samoistnych). Efektem scalenia i podziału jest wydzielenie nowych działek, o innym ukształtowaniu w stosunku do pierwotnych – przy założeniu jednakowej powierzchni (co niestety nie zawsze jest możliwe). Nowy podział administracyjny granic działek – ma usprawnić funkcjonalność podziału gruntów (np. jeśli działki konkretnych właścicieli zawierają się w sobie, bądź są poprzedzielane ich gruntami, co utrudnia uprawę), bądź stworzyć miejsce na nowe drogi bądź urządzenia melioracyjne.

Polecany produkt: Związki partnerskie - prawa, majątek, podatki - PDF

Polecany produkt: 30 pomysłów na zarabianie w domu

Efektem scalenia i wymiany gruntów jest uzyskanie przez dotychczasowych właścicieli (posiadaczy samoistnych) ekwiwalentnych (różnica wartości może wynieść 3%) działek gruntów położonych w tym samy rejonie – jednakże, z reguły o odmiennych granicach.

Zobacz także:  Zakup działki pod budowę domu

Zmiany wielkości działek gruntu mogą wynikać:

• z przeznaczenie części gruntu pod budowę dróg lub innej infrastruktury
• z rzeźby terenu

W przypadku zmiany wielkości gruntów – właściciel może otrzymać, albo być zobowiązanym do dopłaty pieniężnej w przypadku różnicy większej niż 3%.

W wyniku scalenia i wymiany gruntów wygasają wszystkie służebności, które z uwagi na zmianę kształtu granic działek straciły swoje znaczenie dla nieruchomości władnącej.

W wyniku szacowania nieruchomości – po scaleniu właściciel powinien otrzymać grunty nie tyle odpowiadające wielkością co wartością. Różnice w powierzchni otrzymanych gruntów, mogą bez zgody uczestnika wynieść:

• 20% powierzchni gruntów objętych scaleniem;
• 10% dotychczas posiadanych gruntów o szczególnie wysokiej przydatności rolniczej lub gruntów przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze.

Tryby scalania i wymiany gruntów

Wymiana

Jeżeli do racjonalnego ukształtowania gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych zachodzi potrzeba zmiany ich położenia w drodze wzajemnej wymiany, wymiana taka może być dokonana na zgodny wniosek właścicieli tych gruntów, a w przypadku gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa – za zgodą Agencji Nieruchomości Rolnych.

Polecany produkt:  Urlopy wypoczynkowe dla pracowników - PDF

Polecany produkt:  100 pytań o obowiązek podatkowy VAT - PDF

Wymianą mogą być objęte również grunty z zabudowaniami na terenie jednej lub kilku gmin.

Wymiana następuje w trybie administracyjnym – na podstawie decyzji starosty powiatowego, nie jest wymagane zawieranie umów w celu wymiany własności gruntu (następuje przesunięcie granic administracyjnych).

Zobacz także: Usytuowanie budynku na działce

Scalenie gruntów

Postępowanie scaleniowe może być wszczęte z urzędu po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno zawodowych organizacji rolników, jeżeli:

1. grunty Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, których powierzchnia przekracza 10% projektowanego obszaru scalenia i nie mogą być racjonalnie zagospodarowane bez scalenia;
2. ukształtowanie rozłogów gruntów(rozmieszczenie gruntów gospodarstwa rolnego w stosunku do gruntów zabudowanych) na projektowanym obszarze scalenia wskutek działalności przemysłowej, przebiegu istniejących lub budowanych dróg publicznych, kolei, rurociągów naziemnych oraz zbiorników wodnych lub urządzeń melioracji wodnych zostało lub zostanie znacznie pogorszone;
3. o scalenie wystąpi z wnioskiem osoba, której grunty wymagają poprawienia rozłogu, a jednocześnie scalenie to nie pogorszy warunków gospodarowania innym uczestnikom postępowania.

Nieruchomości zabudowane mogą być scalane wyłącznie na wniosek właścicieli gruntów.

Procedura scalenia i wymiany gruntów

Wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego następuje w drodze postanowienia

Starosty, które powinno w swojej treści zawierać:

1) określenie granic i powierzchni obszaru scalenia lub wymiany gruntów;

2) wykaz uczestników scalenia lub wymiany gruntów;

3) przewidywany termin zakończenia prac scaleniowych lub wymiennych.

Postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego odczytuje się na zebraniu uczestników scalenia, zwołanym przez starostę, a ponadto wywiesza się je na okres 14 dni w lokalach urzędów gmin, na których terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicach ogłoszeń we wsiach.

Postanowienie o wszczęciu postępowania wymiennego doręcza się uczestnikom wymiany na piśmie. Na postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego służy zażalenie w terminie 7 dni od daty ogłoszenia (lub doręczenia) – za pośrednictwem starosty, który wydał zaskarżane postanowienie.

Zobacz także: Czy można postawić domek letniskowy na ziemi rolnej?

Rada uczestników

Jeżeli liczba uczestników scalenia przekracza 10 osób, postępowanie scaleniowe prowadzi się z udziałem rady uczestników scalenia w składzie 3–12 osób. Członków rady wybierają i odwołują uczestnicy scalenia podczas zebrania zwołanego przez starostę.

Jeśli uczestnicy postępowania nie dojdą do porozumienia w zakresie wyboru członków rady funkcję tej rady sprawuje powołany przez starostę zespół

w skład którego wchodzi:

• rada sołecka, (bądź ich przedstawiciele po jednym z każdej wsi objętej scaleniem)
• sołtysi wszystkich wsi objętych scaleniem
• przedstawiciel Agencji Nieruchomości Rolnych (jeśli Agencja jest uczestnikiem postępowania)
• oraz przedstawiciel społeczno zawodowych organizacji rolników (np. kółka rolniczego)

Zobacz także: Jaką działkę kupić pod dom z katalogu?

Szacowanie gruntów

Upoważniony przez starostę geodeta-projektant szacuje grunty oraz opracowuje projekt scalenia przy udziale komisji pełniącej funkcje doradcze. W skład komisji wchodzą:

1) wszyscy uczestnicy scalenia, a jeśli liczba uczestników jest większa niż 10 osób – rada uczestników scalenia;

2) przedstawiciel społeczno-zawodowych organizacji rolników;

3) przedstawiciel Agencji będącej uczestnikiem scalenia;

4) przedstawiciel starosty,

5) przedstawiciel izby rolniczej

Komisja bada zastrzeżenia do szacunku gruntów, w razie utrzymywania się zastrzeżeń do szacunku gruntów, uczestnicy scalenia mogą na tym zebraniu powołać dodatkowy zespół, składający się z osób niezainteresowanych, który przedstawi swoją opinię.

Zgodę na dokonany szacunek gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych uczestnicy, scalenia wyrażają w formie uchwały (jeden uczestnik – jeden głos) – w przypadku braku zgody na szacunek – zgodę w formie postanowienia wyraża starosta (na postanowienie przysługuje zażalenie).

W przypadku wymiany gruntów – brak uchwały skutkuje umorzeniem postępowania.

Projekt i zatwierdzenie projektu scalenia lub wymiany

Projekt scalenia lub wymiany gruntów określa proponowane granice wydzielonych gruntów oraz następujące zasady obejmowania tych gruntów w posiadanie:

1. plony upraw jednorocznych zbiera dotychczasowy właściciel gruntów;

1. plony upraw wieloletnich zbiera dotychczasowy właściciel gruntów w okresie do dnia 1 września następnego roku po zakończeniu scalenia
2. dotychczasowy właściciel gruntów zabudowanych, do czasu rozbiórki lub przeniesienia zabudowań, powinien zezwolić uczestnikowi scalenia, któremu przypadły te grunty, na korzystanie z odpowiedniego obszaru swoich gruntów lub dokonać rozliczeń z tego tytułu w inny sposób;
3. sposób rozliczeń za pozostałe części składowe gruntów, które przypadły innym uczestnikom scalenia, może być ustalony na zgodny wniosek zainteresowanych.

Projekt scalenia lub wymiany wyznacza się na gruncie i okazuje uczestnikom scalenia lub wymiany.

Uczestnicy scalenia, w terminie 14 dni od dnia okazania projektu scalenia gruntów, mogą zgłaszać na piśmie staroście zastrzeżenia do tego projektu, który rozpatruje je po zasięgnięciu opinii komisji.

Projekt scalenia gruntów może być zatwierdzony, jeżeli po jego okazaniu  większość uczestników scalenia nie zgłosiła do niego zastrzeżeń. W przypadku wymiany gruntów – wszyscy właściciele muszą się bezwarunkowo zgodzić z projektem.

Decyzja starosty o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów stanowi tytuł do ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych i podstawę do wprowadzenia uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych im gruntów.

Obciążenia wpisane do ksiąg wieczystych (np. hipoteki) przenosi się z gruntów poddanych scaleniu lub wymianie na grunty wydzielone w wyniku scalenia lub wymiany.

Decyzja zatwierdzająca projekt scalenia podlega odwołaniu zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego – w ciągu 14 dni od daty jej ogłoszenia za pośrednictwem starosty, który ją wydał.

Zobacz także: Kształt i wymiary działki – nie bez znaczenia