Jak zaprojektować ogród przy domu? Co jest ważne? Jakie pytania trzeba sobie zadać?

Poznaj swoją działkę i glebę

To nie tylko kwestia orientacji z jakiego kierunku słońce najbardziej świeci na twój ogród. Zrozumienie topografii twojego terenu, jego nachylenia, kierunku przepływu wody podczas deszczu, a także jakości i pH gleby, jest kluczowe dla dobrego zaprojektowania ogrodu. Wiele roślin rośnie dobrze tylko np. w glebie kwaśnej. 

Odczyn ph gleby można sprawdzić testerami kupionymi w sklepach ogrodniczych. Najprostsze i najmniej dokładne (ale z reguły wystarczające dla ogrodników amatorów) testery to tzw. papierki, które są nasączone wskaźnikami kwasowości (np. fenoloftaleiną, lakmusem, błękitem tymolowym). Papierki te po zamoczeniu w roztworze wody i gleby zmieniają kolor, który pokazuje na załączonej skali kolorów pH gleby. 

Jako wskaźniki ph gleby można też wykorzystać niektóre substancje pochodzenia roślinnego, np. wywar z liści czerwonej kapusty, sok z czarnego bzu lub herbatę. Substancje te po dodaniu zasady (np. roztworu wody i gleby zasadowej) – ciemnieją, po dodaniu kwasu (np. roztworu wody i gleby kwaśnej) robią się jaśniejsze.

Bardziej dokładne ale i znacznie droższe testery ph gleby opierają się na metodzie potencjometrycznej (pH-metrii) albo na metodzie miareczkowania potencjometrycznego.

Można też wyciągnąć wnioski np. z dzikich roślin rosnących na działce (np. chwastów). Przykładowo duża liczba skrzypów polnych wskazuje, że mamy najprawdopodobniej do czynienia z glebą kwaśną.

Kompleksowe badania gleby (nie tylko pH ale też np. zawartość podstawowych makro i mikroskładników, czy materii organicznej) można wykonać np. w Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych. 

Ustal swoje ogrodowe cele

Twoje cele powinny kształtować cały projekt. Jeżeli chcesz w ogrodzie przestrzeń do relaksu, zadbaj o miejsce do siedzenia, zaciszne kąty, wodotryski lub fontanny. Jeżeli chcesz uprawiać warzywa, zdecyduj, jak duża powinna być działka warzywna, i czy chcesz rośliny jednoroczne czy wieloletnie. Dla dzieci warto zaplanować miejsce do zabawy - piaskownica, huśtawka czy domek na drzewie mogą być świetnym rozwiązaniem.

Zaplanuj przestrzeń

Twoja przestrzeń powinna być zgodna z twoim stylem życia i wymaganiami. Jeżeli masz zwierzęta, pomyśl o bezpiecznym miejscu dla nich. Jeżeli uwielbiasz grillować, zaprojektuj obszar do gotowania na świeżym powietrzu. Użyj programu do projektowania 3D lub nawet rysunku ołówkiem, aby pomóc sobie wizualizować przestrzeń i zrozumieć, jak będą wyglądać różne elementy razem.

Ile czasu możesz poświęcić na ogród

To jedno z ważniejszych pytań, które powinieneś sobie zadać na samym początku planowania ogrodu. Twój ogród będzie wymagał regularnej pielęgnacji, aby utrzymać swoje piękno. Zdecyduj, ile czasu jesteś w stanie poświęcić na pielęgnację ogrodu, i dobierz rośliny i elementy według tego kryterium. Są bowiem rośliny wymagające stałej uwagi i wielu zabiegów pielęgnacyjnych niemal przez cały rok. A są i takie „samorosnące”, które potrzebują niemal wyłącznie podlania podczas suszy.

Dobierz odpowiednie rośliny

Wszystko zależy od klimatu, gleby i osobistych upodobań. Mamy do wyboru tysiące gatunków i miliony odmian roślin ozdobnych ale i użytkowych. 
Pamiętaj np., że różne rośliny ozdobne kwitną w różnym czasie, więc dobrym pomysłem jest zastosowanie roślin, które zapewnią ci kolor przez cały rok. Rośliny wieloletnie to dobry wybór na stałe elementy, a jednoroczne mogą dodać sezonowego blasku. 

Nawet jeżeli nie chcemy (względnie nie możemy, nie mamy miejsca lub czasu) mieć warzywnika i sadu warto posadzić choć kilka ziół czy przypraw (nawet w doniczkach), by mieć co "skubnąć" sobie z ogrodu. To niewiele kosztuje a zapach własnej bazylii, tymianku, czy rozmarynu na talerzu może dać nam wiele satysfakcji.

Zadbaj o ścieżki i przejścia

Zaplanuj, jak będziesz poruszać się po swoim ogrodzie. Chcesz łatwo dostać się do wszystkich roślin, aby je podlewać, przycinać i pielęgnować. Uważaj, aby ścieżki były na tyle szerokie, aby przejść z narzędziami ogrodowymi, czy wjechać taczką.

Zrównoważone ogrodnictwo

Możesz rozważyć stworzenie ogrodu przyjaznego dla dzikiej przyrody, z roślinami karmiącymi lokalne owady i ptaki. Kompostowanie to świetny sposób na utrzymanie zdrowej gleby (zaplanuj miejsce na kompostownik!), a systemy gromadzenia deszczówki mogą pomóc zaoszczędzić wodę.

Narzędzia ogrodowe i domek na narzędzia

Planowanie ogrodu wymaga także zaplanowania miejsca przechowywania wielu narzędzi niezbędnych każdemu ogrodnikowi. Narzędzia ogrodowe są kluczowym elementem pracy w ogrodzie, umożliwiając sadzenie, przycinanie, nawadnianie, usuwanie chwastów i wykonywanie wielu innych zadań. Do podstawowych narzędzi ogrodowych należą szpadel, sekator, grabie, motyka, tzw. pazurki, mała łopatka do mniejszych dołków, wąż ogrodowy, taczka, kosiarka do trawy i wiele wiele innych. Trzeba też mieć gdzie przechowywać np. doniczki, wiadra, konewki, nawozy i środki ochrony roślin. Te wszystkie rzeczy trzeba przechowywać w odpowiednich warunkach a na pewno trzeba je chronić przed szkodliwymi wpływami środowiska, takimi jak wilgoć, słońce czy mroźne zimy. Trzeba też je przechowywać w miejscu niedostępnym dla małych dzieci, bo wiele z tych rzeczy może być niebezpiecznych dla naszych maluchów.

Jeśli masz wystarczająco dużo miejsca w domu, garażu czy piwnicy, gdzie narzędzia będą chronione i łatwo dostępne, wówczas domek na narzędzia może nie być konieczny. Ale w większości przypadków trzeba zaplanować miejsce właśnie na taki – mniejszy lub większy - domek.

Oświetlenie

Oświetlenie ogrodu to ważny aspekt, który często jest pomijany. Pomoże ono podkreślić ważne elementy ogrodu po zmroku, zwiększyć bezpieczeństwo, a także stworzyć przytulną atmosferę.

Wybór mebli ogrodowych

Mebelki ogrodowe mogą znacząco wpłynąć na wygląd i funkcjonalność ogrodu. Zdecyduj, czy potrzebujesz miejsca do siedzenia, czy stolika do kawy, czy może grill lub hamak. Wybierz meble, które są trwałe i odporne na warunki atmosferyczne.

oprac. Paweł J. Huczko