REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji
Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Efektywność energetyczna nieruchomości to obecnie jedna z kluczowych pozycji na liście deweloperów i najemców biurowych oraz inwestorów poszukujących atrakcyjnych aktywów do zakupu. To właśnie ona, w dobie rozwoju trendu ESG i gwałtownego wzrostu cen energii, w dużej mierze decyduje o rentowności i obłożeniu budynku – wynika z najnowszego raportu Colliers pt. „ExCEEding Borders: CEE-15 Office Markets in Turbulent Times”, analizującego stan rynku w 15 krajach Europy Środkowo-Wschodniej .

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji

Mimo że w całej Europie Środkowo-Wschodniej pracownicy w większości nie wrócili jeszcze do pracy w biurze, niektóre firmy opóźniają decyzje o redukcji powierzchni biurowej. Może to wynikać z warunków umowy najmu lub chęci dokładnej oceny, w jakim wymiarze praca hybrydowa będzie im najbardziej odpowiadać. Dwa i pół roku po wybuchu pandemii COVID-19 widać wyraźnie, że zmiana oczekiwań pracowników dotyczących pracy hybrydowej lub zdalnej jest trwała i wielu pracodawców uwzględnia to w swoich strategiach najmu.

REKLAMA

W niedawnym badaniu, przeprowadzonym wśród dyrektorów najwyższego szczebla w Polsce, 89% respondentów wskazało, że w ich organizacjach wdrożono hybrydowy model pracy[1]. Przy tym 2/3 przedsiębiorstw napotyka na opór podczas prób sprowadzenia pracowników z powrotem do biur. Podobne prawidłowości zaobserwowano w innych krajach regionu. Średnie szczytowe obłożenie biur w II kw. 2022 r. utrzymało się na poziomie ok. 30% dla całego regionu EMEA.

Ponadto – podczas gdy region powoli wychodził z pandemicznego spowolnienia – I kw. 2022 r. oraz wojna na Ukrainie przyniosły nowe wyzwania, a nieprzewidywalność wzrosła do poziomu niespotykanego od wielu lat. Zakłócenia w łańcuchach dostaw oraz rosnące koszty materiałów i pracy dodatkowo wzmocniły i tak już powszechne konserwatywne podejście do wydatków oraz koncentrację na zapewnieniu ciągłości działania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Mimo to są firmy, które rozszerzają swoją obecność w biurze i wynajmują więcej powierzchni. Są też takie, które wchodzą do Europy Środkowo-Wschodniej. Dużym atutem naszego regionu jest  relatywnie tania, dobrze wykształcona kadra pracownicza w porównaniu z Europą Zachodnią, a to tylko jeden z czynników pozwalających przewidywać sukces regionalnych rynków biurowych. Drugi to relatywnie niska podaż w przeliczeniu na mieszkańca. Jest on szczególnie istotny, ponieważ w przypadku znacznego wzrostu liczby pustostanów, zarówno ze względu na potencjalną recesję, jak i upowszechnienie się pracy hybrydowej, puste powierzchnie mogą zostać wchłonięte łatwiej niż w stolicach Europy Zachodniej.

Podaż powierzchni biurowych

REKLAMA

Wpływ zjawisk takich, jak wojna w Ukrainie, wdrażanie nowych modeli pracy czy wysokie koszty energii, jest również zauważalny w aspekcie podaży. Mimo że część najemców poszukuje możliwości zmniejszenia zajmowanej przestrzeni, zasoby najbardziej pożądanych powierzchni biurowych klasy premium pozostają ograniczone na większości rynków w regionie. Problem ten dodatkowo potęgują opóźnienia w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu nowych projektów lub wydłużeniu harmonogramu budowy. Ogólna niepewność gospodarcza oraz gwałtownie rosnące ceny powodują również, że wynajmujący są bardziej konserwatywni, jeśli chodzi o warunki najmu i oferowane zachęty. To z kolei sprawia, że znalezienie nowych, optymalnych lokalizacji lub dostosowanie istniejących powierzchni biurowych do wymogów hybrydowego środowiska pracy staje się bardziej problematyczne.

- W rezultacie najemcy stają przed coraz trudniejszymi wyborami w zakresie pozyskania powierzchni biurowej, która odpowiada potrzebom ich hybrydowych zespołów, ma potencjał przyciągania nowych pracowników oraz jest na tyle atrakcyjna, by przyćmić niedogodności związane z codziennymi dojazdami do pracy i móc konkurować z domowym biurem, z którym większość pracowników się oswoiła mówi Dominika Jędrak, dyrektor Działu Doradztwa i Badań Rynku w Colliers w Polsce.

Wskaźniki pustostanów biurowych

Wskaźnik pustostanów biurowych w stolicach państw Europy Środkowo-Wschodniej powoli się stabilizuje – w miarę dostosowywania się zarówno podaży, jak i popytu – po tym jak w czasie pandemii na wielu rynkach wzrósł do poziomu dwucyfrowego. Częściowo ze względu na wyższe koszty budowy i niską dostępność powierzchni w najbardziej poszukiwanych lokalizacjach obserwowane są wzrosty czynszów, zwłaszcza w nowo powstających budynkach. Eksperci spodziewają się także, że w wyniku inflacji  nadal będą rosnąć stopy procentowe.

Ceny wykończenia wnętrz biur w górę

Także nakłady inwestycyjne przeznaczone na prace wykończeniowe lub rearanżację powierzchni komercyjnej stają się coraz trudniejsze do przewidzenia i zaplanowania. W I i II kw. 2022 r. ceny materiałów budowlanych wzrosły o 30% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. Tendencja ta prawdopodobnie się utrzyma, a nawet może się pogłębić, ze względu na rosnące ceny gazu, energii elektrycznej i robocizny oraz brak wykwalifikowanych wykonawców na rynku.  

Najbardziej typowe czynniki ryzyka w procesie pozyskiwania przez najemców powierzchni biurowych to brak elastyczności w warunkach najmu oraz nierealistyczne założenia dotyczące tego, co można zrealizować w ramach budżetu przeznaczonego na wykończenie. Dlatego też coraz bardziej atrakcyjną propozycją staje się podejście kompleksowe, w którym jeden wykwalifikowany dostawca bierze pełną odpowiedzialność za cały proces – od określenia wymagań i negocjacji warunków najmu, poprzez wszystkie etapy projektowania, aż po prace wykończeniowe. Ten oparty na celach proces definiowania, projektowania i realizacji (Define, Design, Deliver) gwarantuje, że powierzchnie biurowe spełniają wymagania biznesowe organizacji i jej pracowników. W myśl tego podejścia przestrzenie są również projektowane w taki sposób, aby ich realizacja zmieściła się w dostępnym budżecie i nastąpiła w uzgodnionym terminie. Popularność procesu będzie nadal rosnąć, ponieważ jest to stosunkowo bezpieczny sposób na stworzenie przestrzeni biurowej gotowej na wyzwania przyszłości i spełniającej cele biznesowe organizacji.

Liczba transakcji najmy biur w Warszawie

Wolumen transakcji najmu powierzchni biurowej, zarejestrowanych w I poł. 2022 r. w samej Warszawie, wyniósł 479,4 tys. mkw., czyli dwukrotnie więcej  niż w I poł. 2021 r. Został zdominowany przez nowe transakcje.

REKLAMA

- Zmniejszająca się dostępność nowej powierzchni, przy równoczesnym utrzymaniu dynamiki popytu oraz rosnące koszty budowy mogą skutkować wzrostem bazowych stawek czynszu w nowych projektach biurowych. Aktywność deweloperów maleje, co w najbliższych latach dodatkowo przyczyni się do pogłębienia luki podażowej. Warto również zauważyć, że wpłynie na przywrócenie równowagi na rynku najemców, która uwidoczniła się w czasie pandemii COVID-19, kiedy firmy wstrzymały procesy decyzyjne związane z rozbudową lub reorganizacją biur – wyjaśnia Paweł Skałba, senior partner, Dyrektor Działu Powierzchni Biurowych w Colliers.

Eksperci zauważają, że równocześnie na warszawskim rynku biurowym szybko wzrasta podaż certyfikowanych „zielonych” budynków. Coraz częściej obserwuje się też modernizacje istniejących biurowców.

- Uczestnicy rynku nieruchomości przykładają coraz większą wagę do kwestii ESG i zrównoważonego rozwoju. Z jednej strony na tę postawę wpływają wymogi Unii Europejskiej, np. zobowiązujące właścicieli starszych budynków biurowych do ich modernizacji w celu wspierania neutralności klimatycznej. Z drugiej strony – ceny energii, pandemia COVID-19 oraz zmiany klimatyczne i społeczne uświadamiają inwestorom i zarządom, że kwestie ESG mogą definiować sukces finansowy firm.  W perspektywie długookresowej przyczynią się one także do zmiany charakteru usług i produktów oraz sposobów prowadzenia działalności gospodarczej – dodaje Paweł Skałba.

Popularnością wśród najemców cieszą się również projekty typu mixed-use z dominującą funkcją biurową, uzupełnioną o elementy mieszkaniowe, usługowe i rozrywkowe. Jednocześnie odpowiadają one na zmieniające się potrzeby pracowników, którzy po prawie dwóch latach pandemii doceniają zalety „lokalnego stylu życia” i możliwości realizowania różnego rodzaju potrzeb w jednej przestrzeni.

[1] Raport pt. „Hybrid and Beyond” przygotowany przez Colliers w 2022 r. na podstawie badania przeprowadzonego wśród 150 dyrektorów najwyższego szczebla z rynku polskiego.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Nieruchomości
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Dyrektywa budynkowa - kto i ile zapłaci za jej wdrożenie. Ekspert: wzrosną czynsze i ceny mieszkań (o kilkaset zł na 1 m2) ale tańsza będzie eksploatacja

    Unia Europejska podejmuje kolejne kroki w kierunku promowania zrównoważonego rozwoju, efektywności energetycznej i ochrony środowiska. Jednym z kluczowych aktów prawnych w tej dziedzinie jest dyrektywa budynkowa, która stawia sobie za cel zmniejszenie zużycia energii w sektorze budownictwa poprzez wprowadzenie szeregu środków i wymogów. Dostosowanie się do wymogów dyrektywy budowlanej będzie kosztowne (zwłaszcza termomodernizacja istniejących budynków). Te koszty będą musiały ponieść spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także indywidualni właściciele budynków. Skutkować to będzie wzrostami cen nieruchomości i stawek czynszów ale można się spodziewać także zmniejszenia kosztów utrzymanie nieruchomości, szczególnie w zakresie energii grzewczej i elektrycznej - prognozuje Maciej Zięba, Dyrektor Operacyjny homfi.

    Przegląd kominiarski i czyszczenie komina – jak często, ile kosztuje w 2024 roku, jakie kary? Czego wymagają przepisy. Jak sprawdzić uprawnienia kominiarza?

    Wszystko co trzeba wiedzieć o przeglądzie kominiarskim. Jak często trzeba wykonywać? Jak sprawdzić uprawnienia kominiarza? W jakiej formie powinien być sporządzony protokół? Ile to kosztuje? Jakie kary grożą za brak przeglądu? Dlaczego się opłaca to robić z uwagi na ubezpieczenie? Co jeszcze oprócz przeglądu i czyszczenia komina może wykonać kominiarz? Odpowiadamy na wszystkie te pytania.

    Własne mieszkanie bez kredytu hipotecznego - to możliwe i dziś. Czy mieszkania lokatorskie wrócą do łask? Jakie opłaty miesięczne ponosi lokator?

    Czy w Polsce można stać się posiadaczem własnego mieszkania bez zaciągania drogiego kredytu hipotecznego? Nasze społeczeństwo od dawna zmaga się z kryzysem mieszkaniowym, a coraz większa liczba osób nie ma możliwości kupienia własnego lokum. W związku z tym istnieje ogromna potrzeba inwestowania w alternatywne rozwiązania problemu mieszkaniowego. Najkorzystniejszym z nich są mieszkania lokatorskie - idea znana od pokoleń, przeżywająca obecnie renesans. Mieszkania w nowej formule są już dostępne w lokalizacjach takich jak Gdańsk, Wrocław, Zabłudów pod Białymstokiem, Tychy czy Leszno. Kwestią czasu jest, by w całej Polsce powstały kolejne wybudowane w ten sposób inwestycje.

    Reforma planowania. Czy działkowcy mogą czuć się zagrożeni?

    Temat reformy planowania przestrzennego ostatnio stał się mniej nośny, co nie zmienia faktu, że ubiegłoroczna decyzja rządu o zmianach prawnych będzie miała duże konsekwencje. Niedawno pojawiły się informacje, że pierwotny termin opracowania planów ogólnych (koniec 2025 r.) zostanie wydłużony co najwyżej o kilka miesięcy. Ze wspomnianymi planami ogólnymi wiążą się obawy działkowców dotyczące ewentualnej likwidacji ROD. Eksperci RynekPierwotny.pl sprawdzają, czy takie obawy mogą być uzasadnione. Warto w tym kontekście pamiętać, że ustawa o ROD zapewnia szczególne rozwiązania w razie likwidacji ogrodów działkowych. Chodzi m.in. o obowiązek zapewnienia działkowcom nieruchomości zamiennej. 

    REKLAMA

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Cena, lokalizacja, rozkład pomieszczeń? Co jest dziś najważniejsze przy wyborze mieszkania?

    Co jest obecnie najważniejsze dla osób kupujących mieszkania? Na co najbardziej zwracają uwagę nabywcy? Co oferują deweloperzy?

    Ile kosztują mieszkania w mieście, a ile pod miastem? W niektórych przypadkach różnica jest ogromna!

    Ceny nowych mieszkań w największych metropoliach dla wielu osób są nieosiągalne. Tańsze mieszkania można znaleźć w lokalizacjach podmiejskich. Portal RynekPierwotny.pl prześwietlił pod tym kątem ofertę deweloperów działających w okolicach 10 metropolii. 

    Domy za niecałe 5 zł? W tym miasteczku są, ale się nie sprzedają...

    Podczas, gdy w całych Włoszech pustoszejące gminy zyskały nowych mieszkańców dzięki sprzedaży domów za 1 euro, w malowniczym miasteczku Patrica koło Frosinone w regionie Lacjum udało się sprzedać tylko dwa domy. Dlaczego?

    REKLAMA

    Kwatery pracownicze dla imigrantów zarobkowych – czy państwo powinno się tym zająć?

    Mieszkanie jest kluczowym aspektem dla cudzoziemców przyjeżdżających do Polski. Prawie połowa z nich znalazła lokum przy pomocy pracodawcy lub agencji zatrudnienia. Uregulowanie spraw związanych z zakwaterowaniem osób przybywających do Polski w celach zarobkowych powinno być ważnym zadaniem państwa.

    Co to jest luka czynszowa? Dotyczy co trzeciego Polaka

    Czym jest luka czynszowa? Kogo dotyczy? Jak przeciwdziałać temu zjawisku? 

    REKLAMA