REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji
Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Efektywność energetyczna nieruchomości to obecnie jedna z kluczowych pozycji na liście deweloperów i najemców biurowych oraz inwestorów poszukujących atrakcyjnych aktywów do zakupu. To właśnie ona, w dobie rozwoju trendu ESG i gwałtownego wzrostu cen energii, w dużej mierze decyduje o rentowności i obłożeniu budynku – wynika z najnowszego raportu Colliers pt. „ExCEEding Borders: CEE-15 Office Markets in Turbulent Times”, analizującego stan rynku w 15 krajach Europy Środkowo-Wschodniej .

Rynki biurowe w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w czasach turbulencji

Mimo że w całej Europie Środkowo-Wschodniej pracownicy w większości nie wrócili jeszcze do pracy w biurze, niektóre firmy opóźniają decyzje o redukcji powierzchni biurowej. Może to wynikać z warunków umowy najmu lub chęci dokładnej oceny, w jakim wymiarze praca hybrydowa będzie im najbardziej odpowiadać. Dwa i pół roku po wybuchu pandemii COVID-19 widać wyraźnie, że zmiana oczekiwań pracowników dotyczących pracy hybrydowej lub zdalnej jest trwała i wielu pracodawców uwzględnia to w swoich strategiach najmu.

REKLAMA

W niedawnym badaniu, przeprowadzonym wśród dyrektorów najwyższego szczebla w Polsce, 89% respondentów wskazało, że w ich organizacjach wdrożono hybrydowy model pracy[1]. Przy tym 2/3 przedsiębiorstw napotyka na opór podczas prób sprowadzenia pracowników z powrotem do biur. Podobne prawidłowości zaobserwowano w innych krajach regionu. Średnie szczytowe obłożenie biur w II kw. 2022 r. utrzymało się na poziomie ok. 30% dla całego regionu EMEA.

Ponadto – podczas gdy region powoli wychodził z pandemicznego spowolnienia – I kw. 2022 r. oraz wojna na Ukrainie przyniosły nowe wyzwania, a nieprzewidywalność wzrosła do poziomu niespotykanego od wielu lat. Zakłócenia w łańcuchach dostaw oraz rosnące koszty materiałów i pracy dodatkowo wzmocniły i tak już powszechne konserwatywne podejście do wydatków oraz koncentrację na zapewnieniu ciągłości działania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Mimo to są firmy, które rozszerzają swoją obecność w biurze i wynajmują więcej powierzchni. Są też takie, które wchodzą do Europy Środkowo-Wschodniej. Dużym atutem naszego regionu jest  relatywnie tania, dobrze wykształcona kadra pracownicza w porównaniu z Europą Zachodnią, a to tylko jeden z czynników pozwalających przewidywać sukces regionalnych rynków biurowych. Drugi to relatywnie niska podaż w przeliczeniu na mieszkańca. Jest on szczególnie istotny, ponieważ w przypadku znacznego wzrostu liczby pustostanów, zarówno ze względu na potencjalną recesję, jak i upowszechnienie się pracy hybrydowej, puste powierzchnie mogą zostać wchłonięte łatwiej niż w stolicach Europy Zachodniej.

Podaż powierzchni biurowych

REKLAMA

Wpływ zjawisk takich, jak wojna w Ukrainie, wdrażanie nowych modeli pracy czy wysokie koszty energii, jest również zauważalny w aspekcie podaży. Mimo że część najemców poszukuje możliwości zmniejszenia zajmowanej przestrzeni, zasoby najbardziej pożądanych powierzchni biurowych klasy premium pozostają ograniczone na większości rynków w regionie. Problem ten dodatkowo potęgują opóźnienia w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu nowych projektów lub wydłużeniu harmonogramu budowy. Ogólna niepewność gospodarcza oraz gwałtownie rosnące ceny powodują również, że wynajmujący są bardziej konserwatywni, jeśli chodzi o warunki najmu i oferowane zachęty. To z kolei sprawia, że znalezienie nowych, optymalnych lokalizacji lub dostosowanie istniejących powierzchni biurowych do wymogów hybrydowego środowiska pracy staje się bardziej problematyczne.

- W rezultacie najemcy stają przed coraz trudniejszymi wyborami w zakresie pozyskania powierzchni biurowej, która odpowiada potrzebom ich hybrydowych zespołów, ma potencjał przyciągania nowych pracowników oraz jest na tyle atrakcyjna, by przyćmić niedogodności związane z codziennymi dojazdami do pracy i móc konkurować z domowym biurem, z którym większość pracowników się oswoiła mówi Dominika Jędrak, dyrektor Działu Doradztwa i Badań Rynku w Colliers w Polsce.

Wskaźniki pustostanów biurowych

Wskaźnik pustostanów biurowych w stolicach państw Europy Środkowo-Wschodniej powoli się stabilizuje – w miarę dostosowywania się zarówno podaży, jak i popytu – po tym jak w czasie pandemii na wielu rynkach wzrósł do poziomu dwucyfrowego. Częściowo ze względu na wyższe koszty budowy i niską dostępność powierzchni w najbardziej poszukiwanych lokalizacjach obserwowane są wzrosty czynszów, zwłaszcza w nowo powstających budynkach. Eksperci spodziewają się także, że w wyniku inflacji  nadal będą rosnąć stopy procentowe.

Ceny wykończenia wnętrz biur w górę

Także nakłady inwestycyjne przeznaczone na prace wykończeniowe lub rearanżację powierzchni komercyjnej stają się coraz trudniejsze do przewidzenia i zaplanowania. W I i II kw. 2022 r. ceny materiałów budowlanych wzrosły o 30% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. Tendencja ta prawdopodobnie się utrzyma, a nawet może się pogłębić, ze względu na rosnące ceny gazu, energii elektrycznej i robocizny oraz brak wykwalifikowanych wykonawców na rynku.  

Najbardziej typowe czynniki ryzyka w procesie pozyskiwania przez najemców powierzchni biurowych to brak elastyczności w warunkach najmu oraz nierealistyczne założenia dotyczące tego, co można zrealizować w ramach budżetu przeznaczonego na wykończenie. Dlatego też coraz bardziej atrakcyjną propozycją staje się podejście kompleksowe, w którym jeden wykwalifikowany dostawca bierze pełną odpowiedzialność za cały proces – od określenia wymagań i negocjacji warunków najmu, poprzez wszystkie etapy projektowania, aż po prace wykończeniowe. Ten oparty na celach proces definiowania, projektowania i realizacji (Define, Design, Deliver) gwarantuje, że powierzchnie biurowe spełniają wymagania biznesowe organizacji i jej pracowników. W myśl tego podejścia przestrzenie są również projektowane w taki sposób, aby ich realizacja zmieściła się w dostępnym budżecie i nastąpiła w uzgodnionym terminie. Popularność procesu będzie nadal rosnąć, ponieważ jest to stosunkowo bezpieczny sposób na stworzenie przestrzeni biurowej gotowej na wyzwania przyszłości i spełniającej cele biznesowe organizacji.

Liczba transakcji najmy biur w Warszawie

Wolumen transakcji najmu powierzchni biurowej, zarejestrowanych w I poł. 2022 r. w samej Warszawie, wyniósł 479,4 tys. mkw., czyli dwukrotnie więcej  niż w I poł. 2021 r. Został zdominowany przez nowe transakcje.

REKLAMA

- Zmniejszająca się dostępność nowej powierzchni, przy równoczesnym utrzymaniu dynamiki popytu oraz rosnące koszty budowy mogą skutkować wzrostem bazowych stawek czynszu w nowych projektach biurowych. Aktywność deweloperów maleje, co w najbliższych latach dodatkowo przyczyni się do pogłębienia luki podażowej. Warto również zauważyć, że wpłynie na przywrócenie równowagi na rynku najemców, która uwidoczniła się w czasie pandemii COVID-19, kiedy firmy wstrzymały procesy decyzyjne związane z rozbudową lub reorganizacją biur – wyjaśnia Paweł Skałba, senior partner, Dyrektor Działu Powierzchni Biurowych w Colliers.

Eksperci zauważają, że równocześnie na warszawskim rynku biurowym szybko wzrasta podaż certyfikowanych „zielonych” budynków. Coraz częściej obserwuje się też modernizacje istniejących biurowców.

- Uczestnicy rynku nieruchomości przykładają coraz większą wagę do kwestii ESG i zrównoważonego rozwoju. Z jednej strony na tę postawę wpływają wymogi Unii Europejskiej, np. zobowiązujące właścicieli starszych budynków biurowych do ich modernizacji w celu wspierania neutralności klimatycznej. Z drugiej strony – ceny energii, pandemia COVID-19 oraz zmiany klimatyczne i społeczne uświadamiają inwestorom i zarządom, że kwestie ESG mogą definiować sukces finansowy firm.  W perspektywie długookresowej przyczynią się one także do zmiany charakteru usług i produktów oraz sposobów prowadzenia działalności gospodarczej – dodaje Paweł Skałba.

Popularnością wśród najemców cieszą się również projekty typu mixed-use z dominującą funkcją biurową, uzupełnioną o elementy mieszkaniowe, usługowe i rozrywkowe. Jednocześnie odpowiadają one na zmieniające się potrzeby pracowników, którzy po prawie dwóch latach pandemii doceniają zalety „lokalnego stylu życia” i możliwości realizowania różnego rodzaju potrzeb w jednej przestrzeni.

[1] Raport pt. „Hybrid and Beyond” przygotowany przez Colliers w 2022 r. na podstawie badania przeprowadzonego wśród 150 dyrektorów najwyższego szczebla z rynku polskiego.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Nieruchomości
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Mieszkanie w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu. Ceny, czynsze i koszty kredytu. Która opcja tańsza?

W artykule "Rzeczpospolitej" z wtorku dowiadujemy się, że wynajmowanie mieszkania może być tańsze niż spłacanie kredytu na jego zakup. Jak kształtują się ceny w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu czy Poznaniu?

Sporo kredytobiorców nie czyta umów przed podpisaniem

Czy Polacy czytają dokładnie umowy kredytowe przed podpisaniem? 43,1% twierdzi, że to robi, 19,7% robi to pobieżnie, 18,6% daje dokument do przeczytania znajomemu albo prawnikowi. Aż 17,3% podpisuje bez czytania. Czy to zaufanie do banków?

Net-billing inaczej liczony. Jakie zmiany dotyczą prosumentów od 1 lipca 2024 r.?

Od 1 lipca 2024 r. nowych prosumentów obejmują istotne zmiany w rozliczaniu energii elektrycznej. Od teraz rozliczani są w systemie net-billing po cenach ustalanych według godzinowej ceny giełdowej na rynku dnia następnego. Jak wskazuje ekspert Eaton, dla utrzymania rentowności inwestycji w panele fotowoltaiczne konieczne będzie zwiększanie poziomu autokonsumpcji energii.

Program "Kredyt mieszkaniowy #naStart" może ruszyć od początku 2025 roku. Kto skorzysta?

W rozmowie z money.pl, Krzysztof Paszyk, szef resortu rozwoju i technologii, poinformował, że program “Kredyt mieszkaniowy #naStart” jest gotowy do uruchomienia. Planowane jest, że program zostanie wdrożony od początku 2025 roku.

REKLAMA

Nowe mieszkanie 2024: teraz malutkie mieszkanie w dobrej lokalizacji, a normalne – tylko na przedmieściach

Ceny mieszkań osiągnęły poziomy niedostępne nawet nieźle sytuowanym Polakom. By dostosować się do poziomu zamożności klientów deweloperzy znów budują je coraz mniejsze. To jednak nie wystarcza, nawet za wysoki kredyt trzeba godzić się na lokum na peryferiach, by w ogóle mieszkać na swoim.

Kleszcz dermacentor marginatus już w Szwecji. Może przenosić niebezpieczne wirusy. Czy jest też w Polsce?

W Szwecji odkryto nowy, egzotyczny gatunek kleszcza o nazwie Dermacentor marginatus - poinformował 27 czerwca 2024 r. szwedzki Państwowy Instytut Weterynarii (SVA). Ten rodzaj pajęczaka naturalnie występuje na południu Europy, Iranie, Kazachstanie i na obszarach górskich Azji Środkowej.

Letnie promocje na mieszkania u deweloperów. Gdzie kupisz taniej?

Sezon letni kiedyś był czasem, gdy można było kupić mieszkanie w korzystniejszej cenie. Czy wciąż tak jest? Czy deweloperzy nadal oferują atrakcyjne rabaty w okresie wakacji? Gdzie i na jakie promocje można liczyć? 

Czy zmusimy sąsiada do wykoszenia działki?

Podczas przemierzania polskich wsi, a nawet miast można czasem zauważyć, że zadbane posesje sąsiadują z działkami, które są zarośnięte wysoką trawą, chwastami lub inwazyjnymi krzewami (np. tarniną). Taka sytuacja bywa niekomfortowa dla sąsiadów. Chodzi nie tylko o względy typowo estetyczne. Przykładem innych problemów jest chociażby szybkie rozsiewanie się chwastów po okolicy. W związku z powyższym, eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili wyjaśnić, czy istnieje jakaś prawna recepta na problemy związane z zarośniętą działką sąsiada.  Istniejące warianty wpływania na właściciela sąsiedniej działki nie dają niestety gwarancji powodzenia. Tym niemniej, warto je poznać. 

REKLAMA

Czy w ukończonych osiedlach są jeszcze jakieś mieszkania?

Czy inwestycje deweloperów sprzedają się na bieżąco, czy w ukończonych osiedlach można jeszcze znaleźć ciekawe mieszkania? Jaki mają metraż? W jakich są cenach? Gdzie są zlokalizowane?

Wakacje kredytowe - na co przeznaczyć środki z zawieszonych rat kredytu?

Wakacje kredytowe 2024. Również i w tym roku można składać wnioski o zawieszenie łącznie do czterech rat kredytu hipotecznego. Zostaną one przesunięte na koniec okresu spłaty bez dodatkowych odsetek czy opłat. Z danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych (ZPF) wynika, że obecnie problemy z terminową spłatą zobowiązań, w tym kredytów, ma blisko 1/3 Polaków. 

REKLAMA