Dlaczego „różnicówka” często wyłącza bez wyraźnej przyczyny?

Istota problemu

Zadziałanie wyłącznika różnicowoprądowego, wbrew oczekiwaniom i jego przeznaczeniu, nie zawsze oznacza usterkę urządzenia lub instalacji elektrycznej zagrażającej zdrowiu organizmów żywych. Co więcej, wyłączenie nastąpić może w wyniku wystąpienia „normalnych” stanów przejściowych w instalacji, które mają różne pochodzenie.

Podstawowym sprawdzeniem poprawnego działania wyłącznika, zalecanym do częstego stosowania, jest jego wyzwolenie przy pomocy przycisku ‘Test’, umieszczonego na dostępnej dla użytkownika części wyłącznika w rozdzielnicy. Najczęściej przycisk ten jest w kolorze białym, żółtym, niebieskim lub czarnym, z umieszczoną na nim literą T.

Zobacz także: Czym jest i jak działa wyłącznik różnicowoprądowy?

W wyniku przerwy zasilania przerwana zostaje praca wszystkich urządzeń, gaśnie światło, uniemożliwiając kontynuowanie wykonywanych wcześniej czynności, a co gorsza możliwe są straty materialne z tego tytułu. W takich sytuacjach najczęściej wina zrzucana jest na „niewyjaśnione” okoliczności lub po prostu na błąd wyłącznika. Tymczasem nie należy pochopnie szukać winy w samym wyłączniku, gdy brak jest bezpośrednich przesłanek, aby domniemywać jego uszkodzenie.

Gdy dochodzi do coraz częstszych wyzwoleń wyłącznika różnicowoprądowego wskazane jest, aby osoba uprawniona dokonała oględzin oraz niezbędnych badań stanu technicznego wyłącznika oraz instalacji elektrycznej.

Zobacz także: Kto jest uprawniony do prac przy instalacjach elektrycznych?

Przyczyny nieuzasadnionych wyłączeń

Podstawowym powodem zadziałania wyłącznika różnicowoprądowego jest zbyt duży prąd upływu w instalacji za wyłącznikiem. Na wielkość prądu upływu mają wpływ, przede wszystkim: rozległość instalacji elektrycznej (długość kabli tworzących instalację) oraz rodzaj i ilość poszczególnych urządzeń, objętych daną instalacją elektryczną. Wyższymi wartościami prądów upływu charakteryzują się takie urządzenia AGD, jak: pralki automatyczne, czy przepływowe podgrzewacze wody.

Zakłada się, że wyłącznik różnicowoprądowy o znamionowym prądzie różnicowym I∆_n = 0,03 A, nie będzie powodował zbędnych wyłączeń wywołanych prądami upływu, w przypadku wyposażonego w standardowe urządzenia AGD i RTV mieszkania o pow. do 70 m². Można natomiast spodziewać się zbędnych wyzwoleń, przy zasilaniu więcej niż 20 opraw świetlówkowych, większej grupy komputerów lub ogrzewania elektrycznego.

Błędem związanym z opisanym wyżej zjawiskiem nadmiernego prądu upływu jest, np. pozostawienie rozwiniętego i podłączonego do zasilania przedłużacza ogrodowego, np. przy okazji elektrycznego koszenia trawnika. Dodatkowo negatywny wpływ będzie tutaj miała deszczowa, burzliwa pogoda, wpływająca za zwiększenie prądu upływu i niebezpieczeństwa porażenia. W tym przypadku nie ma większego znaczenia jakość izolacji, ponieważ prądy upływu mają charakter pojemnościowy (między przewodami zasilającymi a ziemią) i zależą wprost proporcjonalnie od długości tych przewodów.
Innym powodem nieregularnych wyłączeń są błędnie wykonane połączenia w instalacji i/lub rozdzielnicy, np. połączenie przewodów N oraz PE za wyłącznikiem różnicowoprądowym, czy połączenie na wspólnej listwie wszystkich przewodów N różnych obwodów, chronionych przez różne wyłączniki różnicowoprądowe.

Gdy zastosowane zostały wyłączniki różnicowoprądowe, w rozdzielnicy z wyłącznikiem lub wyłącznikami należy zastosować oddzielne listwy N dla każdej grupy obwodów z osobna, podłączonej do (zasilanej z) danego wyłącznika różnicowoprądowego.

Powodem wyłączeń może być również zbyt duża liczba różnego rodzaju wyłączników w jednej rozdzielnicy, co powoduje podwyższoną, w stosunku do otoczenia, temperaturę pracy, a także prawdopodobieństwo zadziałania wyłącznika różnicowoprądowego podczas zwarcia w innym obwodzie. Duże znaczenie ma także zastosowanie ochrony przeciwprzepięciowej, zwłaszcza gdy zasilanie budynku realizowane jest z linii napowietrznej.

Jak temu zaradzić…

Przede wszystkim należy sprawdzić, czy zastosowane wyłączniki różnicowoprądowe mają odpowiednie dane znamionowe, właściwe przeznaczenie (zachowana selektywność) i odporność udarową. Znaczenie ma również odpowiednie podłączenie każdego z zacisków wyłącznika. W zależności od indywidualnych potrzeb, zastosować można wyłączniki krótko zwłoczne (załączane pojemności, długie trasy przewodów, szczególnie w metalowych osłonach, filtry przeciwzakłóceniowe, wiele opraw jarzeniowych i komputerów), lub wyłączniki odporne na udarowy prąd różnicowy (przepięcia atmosferyczne, indukowane i łączeniowe, np. przepalenie bezpiecznika w sąsiednim obwodzie) oraz zastosowanie ochrony przeciwprzepięciowej.

W przypadku występowania zbyt dużych prądów upływu w instalacji (zbyt rozległa instalacja elektryczna, charakterystyczne odbiorniki), należy zastosować kilka wysokoczułych wyłączników różnicowoprądowych, dzieląc przy tym instalację na kilka obwodów.