Burza, porywisty wiatr - jak zachować bezpieczeństwo, jak zabezpieczyć dom

Czym jest burza?

O burzy mówimy wtedy, gdy następuje jedno lub kilka nagłych wyładowań atmosferycznych (piorunów). Wyładowania występują zarówno pomiędzy chmurami jak i między chmurą a ziemią. Zwykle burzy towarzyszą intensywne opady deszczu często z gradobiciem oraz porywisty wiatr. 

Czym jest piorun (błyskawica)? Czym grozi porażenie piorunem?

Piorun to wyładowania elektryczne o bardzo dużym natężeniu, dlatego porażenie piorunem jest tak niebezpieczne i często kończy się śmiercią. Pojedyncze uderzenie pioruna to energia, która wystarczy do zasilania
100-watowej żarówki przez 3 miesiące. Każdego roku odnotowywane są przypadki porażenia piorunem. Większość z nich jest wynikiem braku wiedzy jak się zachować podczas burzy, lub lekceważenia tego groźnego zjawiska. Jeśli zauważymy, że chmury zaczynają się piętrzyć i mają ciemną podstawę, to sygnał, że pojawiło się ryzyko rozwoju chmur burzowych. W takiej sytuacji należy uważnie obserwować sytuację, żeby odpowiednio wcześnie znaleźć bezpieczne schronienie.

Jak określić odległość od uderzenia pioruna?

Aby określić, jak daleko od nas znajduje się burza - jak daleko od nas uderzył piorun, należy wziąć pod uwagę czas od momentu pojawienia się pioruna (błyskawicy) do grzmotu, który słyszymy. Każda sekunda to około 340 metrów, gdyż z taką prędkością rozchodzi się dźwięk (340m/s).

Jeżeli usłyszymy grzmot po około 3 sekundach, to znaczy, że burza jest naprawdę blisko (3x340 m = ok. 1 km). Względnie bezpiecznie możemy czuć się, jeżeli od ostatniego błysku lub grzmotu minęło 30 minut.

Ważne!
W czasie burzy najbezpieczniej jest przebywać wewnątrz budynku, dlatego, o ile to możliwe, nie należy z niego wychodzić. Również samochód jest dobrym schronieniem przed uderzeniem pioruna

W jaki sposób razi piorun?

Piorun może porazić nas na dwa sposoby: bezpośredni i pośredni. Bezpośrednie uderzenie w człowieka zdarza się stosunkowo rzadko – częstszymi przypadkami są te, w których piorun uderza w ziemię w jego pobliżu.
Kiedy uderza piorun, prąd przechodzi poprzez tkanki o najmniejszej oporności. Ponieważ nerwy, naczynia krwionośne i tkanka łączna są bogate w wodę i elektrolity – są najbardziej narażone na jego niszczące działanie.
Podczas wyładowania iskrowego, prąd "przechodzi" po skórze, powodując rozległe oparzenia oraz uszkodzenia np. ubrania, a fala uderzeniowa powoduje uraz mechaniczny.

Burza - jak zachować się poza domem?

Jeżeli burza zastanie nas poza domem należy:

• Jak najszybciej znaleźć bezpieczne schronienie,
• Unikać przebywania pod drzewami,
• Unikać przebywania na otwartej przestrzeni,
• Jeżeli znaleźliśmy się na otwartej przestrzeni – znaleźć, o ile to możliwe, obniżenie terenu (starajmy się nie być najwyższym punktem) i kucnąć (nie siadać i nie kłaść się) ze złączonymi i podciągniętymi pod siebie nogami. Nogi powinny być złączone, ponieważ w przypadku uderzenia pioruna, na skutek powstania różnicy napięć (tzw. napięcia krokowego) może dojść do przepływu prądu między stopami,
• Jeżeli pływamy w wodzie lub znajdujemy się na łodzi wyjść na brzeg i oddalić się od wody, gdyż jest ona doskonałym przewodnikiem elektrycznym,
• Unikać dotykania przedmiotów zrobionych z metalu oraz przebywania w ich pobliżu – przedmioty metalowe mogą „przyciągać” pioruny,
• Pozostać w samochodzie (jeżeli jesteśmy akurat w podróży) – samochód stanowi dobrą ochronę przed uderzeniem pioruna - metalowa karoseria tworzy tak zwaną klatkę Faradaya (prąd elektryczny przemieszcza się tylko po zewnętrznej stronie przewodnika, a pole elektryczne nie przenika do wnętrza pojazdu),
• Natychmiast przykucnąć jeżeli czujemy ładunki elektryczne w powietrzu, a włosy „stają nam dęba”,
• Osoby przebywające w grupie na otwartej przestrzeni powinny się rozproszyć na odległość kilkudziesięciu metrów, aby w przypadku uderzenia pioruna część grupy mogła udzielić pomocy porażonym,
• Nie biegaj! Bieganie wymaga stawiania dużych kroków, co powiększa napięcie krokowe w razie bardzo bliskiego uderzenia pioruna, a tym samym zwiększa ryzyko porażenia,
• Jeżeli widzisz zwisające przewody elektryczne, natychmiast powiadom odpowiednie służby. Pod żadnym pozorem do nich nie podchodź.

Ważne!
Jeżeli nie masz bezpiecznego schronienia, przykucnij ze złączonymi nogami. Nogi powinny być złączone, ponieważ w przypadku uderzenia pioruna, na skutek powstania różnicy napięć (tzw. napięcia krokowego) może dojść do przepływu prądu między stopami i porażenia.

Burza w górach

Burza w górach jest szczególnie niebezpieczna. Uderzenia pioruna zdarzają nie tylko na szczytach. W polskich górach burze najczęściej występują w czerwcu i lipcu w godzinach południowych. Gdy zauważysz oznaki zbliżającej się burzy - jak najszybciej zejdź najbliższym szlakiem z grani lub ze szczytu w dolinę.
Nie zwlekaj ani chwili, ponieważ piorun może uderzyć nie tylko bezpośrednio pod burzową chmurą, ale i w odległości kilku kilometrów od jej krawędzi – przy czystym niebie i świecącym słońcu. Dzieje się tak wtedy, gdy mamy do czynienia z wyładowaniem dodatnim. Wychodzi ono z górnych warstw chmury burzowej (tzw. kowadła) i przebywa długą drogę do ujemnie naładowanych partii ziemi. To wyładowania znacznie potężniejsze i niebezpieczniejsze niż wyładowania ujemne. Potrafią uderzyć w obiekty oddalone nawet o 50-80 km od chmury burzowej. To do nich odnosi się określenie „grom z jasnego nieba”– to one są najbardziej nieprzewidywalne!

Praktyczne zalecenia podczas burzy w górach:

Nie chowaj się do mokrych żlebów lub pod skalne okapy, ani nie opieraj się o skałę.

Usiądź na plecaku i podkurczając nogi, zwiń się „w kłębek”.

Zabezpiecz się przed deszczem, aby uniknąć wychłodzenia.

Jeśli jesteś w grupie – rozproszcie się. Nie siadajcie obok siebie! Jest to istotne, ponieważ w przypadku uderzenia pioruna jest szansa, że nie wszystkie osoby zostaną porażone i będą mogły wezwać pomoc.

Ważne!
Jeden z rodzajów pioruna (wyładowanie dodatnie) może uderzyć w obiekty oddalone nawet o 50-80 km od chmury burzowej.

Burza nad wodą

Woda jest bardzo dobrym przewodnikiem elektrycznym, dlatego przebywanie w niej podczas burzy związane jest z ogromnym ryzykiem porażenia piorunem. Dotyczy to zarówno porażenia bezpośredniego – piorun trafia w człowieka, jak i pośredniego – piorun uderza w lustro wody rażąc tym samym osoby, które się w niej znajdują.

Praktyczne zalecenia podczas burzy nad wodą:

Jeżeli pływasz, natychmiast wyjdź na brzeg, oddal się od wody i znajdź bezpieczne schronienie.

Jeżeli jesteś na łodzi, jak najszybciej przycumuj do brzegu. Oprócz ryzyka uderzenia pioruna, istnieje niebezpieczeństwo powstania szkwału.

Wędkując, zwiń wędki i połóż się na ziemi. Nie wolno ich stawiać na sztorc, gdyż włókno węglowe jest bardzo dobrym przewodnikiem.

Jeżeli nie masz bezpiecznego schronienia, przykucnij ze złączonymi nogami. Nogi powinny być złączone, ponieważ w przypadku uderzenia pioruna, na skutek powstania różnicy napięć (tzw. napięcia krokowego) może dojść do przepływu prądu między stopami i porażenia.

Jak zabezpieczyć dom?

Jeżeli podczas burzy przebywamy w domu należy:

• unikać używania sprzętów elektrycznych i elektronicznych zasilanych z sieci (suszarki do włosów, miksery itp.), ponieważ korzystanie z tych urządzeń, w przypadku uderzenia pioruna w naziemną sieć elektroenergetyczną, grozi porażeniem impulsem rozchodzącym się w przewodach instalacji elektrycznej,
• odłączyć od sieci elektroniczny sprzęt domowy (sprzęt RTV, komputery) – to uchroni go przed uszkodzeniem w przypadku tzw. przepięcia, będącego skutkiem uderzenia pioruna w infrastrukturę elektroenergetyczną,
• przygotować latarkę z bateriami, na wypadek przerw w dostawie prądu,
• jeżeli widzisz iskrzenie domowej instalacji elektrycznej, popalone przewody lub czujesz swąd – wyłącz elektryczność oraz gaz i natychmiast wezwij odpowiednie służby techniczne.

Porażenie piorunem – co robić? Pierwsza pomoc

1) Zapewnij sobie bezpieczeństwo.

2) Natychmiast wezwij pomoc.

3) W oczekiwaniu na przyjazd ratowników zbadaj stan poszkodowanego (nie grozi ci porażenie przez kontakt):
a) sprawdź czy poszkodowany oddycha i czy tętno jest wyczuwalne:
- jeśli nie oddycha, ale ma tętno, rozpocznij sztuczne oddychanie metodą usta-usta;
- jeśli tętno jest niewyczuwalne, rozpocznij masaż serca (do przyjazdu ratowników lub do przywrócenia akcji serca);
b) zostań z ofiarą do momentu przybycia pomocy, wspieraj ją psychicznie.

Poradnik. Burza - bądź bezpieczny

Wichura - jak zachować bezpieczeństwo, jak zabezpieczyć dom

Podczas burz mamy z często do czynienia z porywistym wiatrem. Mówiąc o porywistym wietrze, klasyfikuje się je najczęściej wg prędkości z jaką przemieszczają się masy powietrza oraz ze względu na rozmiar szkód jakie mogą wyrządzić. Wichura – wiatr o prędkości do 88 km/h jest zdolny łamać drzewa, zrywać dachówki i uszkadzać budynki. Silna wichura, czyli wiatr wiejący do 102 km/h może zrywać dachy, wyrywać drzewa z korzeniami czy łamać słupy energetyczne. Natomiast przy wietrze powyżej 103 km/h, należy się liczyć z zagrożeniem życia.

Ochrona przed wichurą:

• usuń z parapetów, balkonu, obejścia wszystkie przedmioty, które mogą zostać porwane przez wiatr i stanowić zagrożenie;
• zamknij okna i drzwi, jeżeli istnieje taka potrzeba dodatkowo je zabezpiecz;
• przygotuj oświetlenie zastępcze – latarki z zapasem baterii;
• zapewnij bezpieczeństwo swoim zwierzętom, zwłaszcza tym przebywającym na zewnątrz;
• znajdź bezpieczne miejsce dla swojego pojazdu – nie parkuj w pobliżu drzew, reklam, szyldów i słupów trakcji energetycznej.

Podczas wichury:

• nie wychodź na zewnątrz, jeżeli nie jest to niezbędne;
• jeżeli jesteś poza domem, poszukaj bezpiecznego schronienia;
• nie zatrzymuj się pod drzewami, wyłącz gaz i elektryczność, aby ograniczyć niebezpieczeństwo powstania pożaru;
• nie korzystaj z windy, ponieważ w przypadku zaniku zasilania istnieje ryzyko uwięzienia;
• zachowaj szczególną ostrożność podczas jazdy samochodem, po pierwsze ze względu na mogące się łamać konary, po drugie – przy wyjeździe z osłoniętej drogi na otwartą przestrzeń istnieje ryzyko zdmuchnięcia samochodu.

Po wichurze:

• poinformuj odpowiednie służby (straż pożarną, policję, pogotowie energetyczne, gazowe oraz inne właściwe służby) o zdarzeniach, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi;
• pomóż osobom rannym i poszkodowanym – udziel im pierwszej pomocy;
• uważaj na leżące lub zwisające przewody elektryczne, pod żadnym pozorem ich nie dotykaj i nie próbuj ich samodzielnie usuwać;
• zrób zdjęcia zniszczeń w Twoim domu (budynku i wyposażenia), gdyż mogą stanowić dowód w procedurze odszkodowawczej;
• wezwij służby techniczne, uprzednio wyłączając gaz i elektryczność w przypadku gdy zobaczysz iskrzenie instalacji elektrycznej, popalone przewody lub też poczujesz swąd spalonej instalacji.

Telefony alarmowe

112 – telefon ratunkowy

997 – policja

998 – straż pożarna

999 – pogotowie ratunkowe

986 – straż miejska

991 - pogotowie energetyczne

Poradnik - jak przygotować się na wichurę?

Źródło: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (https://www.gov.pl/web/rcb)

Zobacz także: Tornado