Dopłaty do cen prądu tylko dla najbiedniejszych

Taka informacja została przekazana 8 kwietnia 2021 r. przez resort klimatu i środowiska w odpowiedzi na interpelację poselską nr 21607.

Co z rekompensatami za wyższe zużycie energii i wyższe ceny prądu?

Z interpelacją poselską nr 21607 wystąpiła 16 marca 2021 r. posłanka Urszula Nowogórska, która zwróciła uwagę na fakt, że w związku z pandemią, zdalną pracą i zdalną edukacją wzrosło zużycie energii w gospodarstwach domowych, a tym samym wyższe są rachunki za prąd polskich rodzin. Posłanka zapytała ministra klimatu i środowiska m.in.: czy zostaną wprowadzone dopłaty w formie rekompensat do prądu, a jeśli tak, to kiedy, w jakiej kwocie będą wypłacane i komu będą przysługiwać.

Warto też przypomnieć, że na początku 2020 roku ceny energii elektrycznej znacznie wzrosły. Najwięksi dostawcy energii elektrycznej wprowadzili wyższe taryfy na sprzedaż energii. Jak wskazano w innej interpelacji poselskiej (nr 6923 z 25 maja 2020 r.) gospodarstwa domowe płacą za prąd o około 12 proc. więcej niż jeszcze kilka miesięcy wcześniej. W tej interpelacji poseł Waldemar Sługocki przypomniał, że te podwyżki miały zostać (wg zapowiedzi przedstawicieli rządu) zrekompensowane konsumentom na początku 2021 roku.

Zwrot kosztów większego zużycia prądu na pracy zdalnej w nowelizacji Kodeksu pracy

W odpowiedzi na interpelację poselską nr 21607, Piotr Dziadzio Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska (w imieniu ministra) stwierdził, że wzrost wysokości rachunków za energię elektryczną w gospodarstwach domowych korzystających z nauczania czy pracy zdalnej, nie wynika z czynników zewnętrznych wpływających na kształtowanie się poziomu cen i stawek opłat energii elektrycznej dla odbiorców energii, a jest konsekwencją zużywania większych ilości energii elektrycznej w wyniku intensywniejszego używania sprzętu elektronicznego oraz przebywania przez wiele godzin w gospodarstwach domowych. A (zdaniem ministra) podjęcie działań związanych z możliwością wsparcia polskich rodzin z tego tytułu nie leży w kompetencjach Ministra Klimatu i Środowiska.

Jednocześnie w tym kontekście minister poinformował o prowadzonych w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii pracach nad projektem zmiany ustawy – Kodeks pracy, które mają na celu wprowadzenie na stałe pracy zdalnej do przepisów prawa pracy. Jednym z założeń ww. projektu jest zobowiązanie pracodawcy do dostarczenia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, jak również do pokrycia kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej (w tym kosztów energii elektrycznej oraz dostępu do łączy telekomunikacyjnych).

Rezygnacja z powszechnych dopłat (rekompensat) do cen prądu

Minister wskazał, że w Ministerstwie Klimatu i Środowiska nie są prowadzone prace mające na celu wprowadzenie powszechnego systemu dopłat do cen energii elektrycznej. Minister przyznał, że w 2020 roku istniały plany wprowadzenia rekompensat za ceny energii elektrycznej za 2020 r., analogicznie jak to miało miejsce w przypadku cen w 2019 r. Jednak prace nad projektem ustawy zostały wstrzymane, a projekt wycofany z Wykazu Prac Legislacyjnych i Programowych Rady Ministrów.
Decyzja ta została podjęta ze względu na szereg uwag, które zostały zgłoszone w ramach uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych, zarówno ze strony rządowej, jak i społecznej. W uwagach tych podnoszono, że proponowane rozwiązania generują wysokie koszty obsługi, stanowiąc jednocześnie uszczuplenie dochodów budżetowych.
Ponadto system weryfikacji odbiorców uprawnionych był nazbyt skomplikowany i kosztowny. Wskazywano także na zbyt szeroki zakres beneficjentów, gdyż nie wszyscy odbiorcy w gospodarstwach domowych, którym wedle projektu ustawy miały przysługiwać rekompensaty, potrzebują takiego wsparcia.

Ponadto zgodnie z przepisami unijnymi wsparcie powinno obejmować odbiorców w gospodarstwach domowych, faktycznie potrzebujących pomocy w regulowaniu opłat za rachunki energii elektrycznej, nie zaś prawie wszystkich odbiorców.

Wsparcie finansowe tylko dla najbiedniejszych odbiorców energii elektrycznej

W Ministerstwie Klimatu i Środowiska toczą się natomiast prace nad projektem zmiany ustawy – Prawo energetyczne, wdrażającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)2019/944/WE z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Dyrektywa ta obliguje państwa członkowskie do wprowadzenia nowych rozwiązań w zakresie odbiorców wrażliwych i redukcji ubóstwa energetycznego.
Wypracowane rozwiązania pozwolą skutecznie zidentyfikować najbardziej wrażliwych odbiorców, którzy wymagają wsparcia w zakresie zaspokojenia podstawowych potrzeb energetycznych. Będą polegały m.in. na wsparciu finansowym odbiorców wrażliwych energii elektrycznej, którzy znajdują się w szczególnie trudnych warunkach socjalno-ekonomicznych.

Przygotowywany przez Ministra Klimatu i Środowiska projekt nie będzie powszechnym systemem rekompensat, ale systemem skierowanym do grupy najbardziej potrzebujących odbiorców. Wsparcie finansowe będzie dla nich ważnym narzędziem, które złagodzi problem braku środków na opłacenie rachunków za energię elektryczną.

W styczniu 2021 r. projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne, w którym planowane było wdrożenie do polskiego prawodawstwa przepisów implementujących dyrektywę 2019/944 w zakresie wsparcia odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej i ubóstwa energetycznego skierowany został do zaopiniowania przez Zespół do spraw Programowania Prac Legislacyjnych i Programowych Rządu. Zespół ten zwrócił uwagę na zagadnienia wymagające podjęcia bardziej stanowczych i odpowiedzialnych działań w zakresie ochrony interesów najwrażliwszych odbiorców energii elektrycznej. W związku z tym projektowane rozwiązania zostaną ponownie przeanalizowane, oraz wydzielone do odrębnego projektu.

Minister podkreślił, że zagadnienie to ma ogromne znaczenie nie tylko dla odbiorców końcowych energii elektrycznej, ale także dla całego społeczeństwa, ponieważ przepisy implementujące dyrektywę 2019/944, wpłyną na cały rynek energii elektrycznej. Przewiduje się, że przekazanie projektu do konsultacji publicznych powinno nastąpić w II kwartale 2021 r.

Ponadto minister poinformował, że w dniu 23 lutego br. przy Ministrze Klimatu i Środowiska został powołany Zespół do spraw wsparcia odbiorcy wrażliwego oraz redukcji ubóstwa energetycznego w Polsce. Zespół ten jest organem opiniodawczo-doradczym ministra właściwego do spraw energii, którego głównym zadaniem jest wypracowanie koncepcji mechanizmów wsparcia odbiorcy wrażliwego, wskazanie definicji ubóstwa energetycznego oraz ocena instrumentów przyczyniających się do zniwelowania zjawiska ubóstwa energetycznego. Dzięki jego pracom zostaną także wyznaczone kierunki działań z zakresu polityki publicznej, mające na celu ograniczenie tego zjawiska.

Centralny System Informacji Rynku Energii (CSIRE) i inteligentne liczniki (ze zdalnym odczytem zużycia energii)

Ponadto minister zwrócił uwagę na prace legislacyjne w Sejmie prowadzone obecnie nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (druk nr 808, 865, 1025). Proponowane rozwiązania znacząco wpłyną na poprawę konkurencyjności rynku energii elektrycznej i paliw gazowych w Polsce, co będzie korzystne dla odbiorców. W ramach tej nowelizacji tworzone są ramy prawne dla funkcjonowania Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) oraz powołania Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE), zarządzającego tym systemem.

W ramach wprowadzenia przepisów dotyczących OIRE i CSIRE odbiorcy końcowi energii elektrycznej uzyskają bezpłatny dostęp do informacji o rynku energii (m.in. danych pomiarowych).

Zostanie także ułatwiony oraz skrócony czas realizacji procesów rynku energii, w tym zmiana sprzedawcy – termin nie dłuższy niż 7 dni.

Zostanie również wprowadzony zakaz zawierania umów akwizycyjnych tzw. door to door, co wzmocni ochronę odbiorców przed podpisywaniem niekorzystnych umów, które w głównej mierze dotyczą osób starszych.

Powstanie też możliwość optymalizacji wykorzystania energii elektrycznej i obniżenia kosztu jej użytkowania oraz możliwość udostępnienia własnych informacji rynku energii, w tym danych pomiarowych, wybranym podmiotom, np. w celu uzyskania lepszych ofert sprzedaży energii lub zakupu nowych usług energetycznych.

Liczniki ze zdalnym odczytem zużycia energii

W tym projekcie nowelizacji Prawa energetycznego wprowadza się również obowiązek instalacji do końca 2028 r. liczników ze zdalnym odczytem zużycia energii w punktach poboru energii. Określony też został szczegółowy harmonogram instalacji tych liczników.
Do końca 2023 r. operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) wyposażą co najmniej 15% swoich odbiorców w liczniki zdalnego odczytu.
Do 2025 r. będzie zaś musiało posiadać je 25 % odbiorców, do 2027 r. - 65%, a do końca 2028 r. osiągnięty zostanie wskaźnik 80%.

Koszty ich instalacji u odbiorców podłączonych do sieci o napięciu do 1 kV (w tym gospodarstwa domowe) pokrywać będą operatorzy systemów dystrybucyjnych. Instalacja inteligentnych liczników przyczyni się także do zwiększenia liczby zmiany sprzedawców ponieważ odbiorcy końcowi, dzięki tym licznikom, będą mieli dokładną wiedzę na temat faktycznie zużytej energii elektrycznej, co pozwoli im na wybór najkorzystniejszej dla nich oferty i oszczędności w płaconych rachunkach.

Oprac. Paweł Huczko