Prawo do dzierżawy działki po śmierci działkowicza

• Po śmierci jednego z małżonków, pierwszeństwo ma drugi
• Kolejka po dzierżawę
• Kto jest krewnym działkowicza?

Działkowicze bywają postrzegani jako osoby starsze. Rzeczywiście, w tej grupie bardziej zaawansowanych wiekowo mężczyzn i kobiet nie brakuje. Warto jednak zwrócić uwagę, że rodzinne ogrody działkowe (ROD) wzbudzają zainteresowanie również wśród młodszych członków społeczeństwa. Niekoniecznie musi być to zainteresowanie związane z chęcią uprawy owoców, warzyw lub kwiatów. Warto bowiem pamiętać, że działkowe dzierżawy przedstawiają dość dużą wartość finansową, a znalezienie chętnego na nabycie tych praw nie jest trudne. W nawiązaniu do opisywanej sytuacji, eksperci portalu RynekPierwotny.pl tłumaczą, jak po śmierci działkowicza jego krewni mogą przejąć prawo do dzierżawy z ROD. 

Po śmierci jednego z małżonków, pierwszeństwo ma drugi

Informacje o tym, jak wygląda przejmowanie prawa do dzierżawy działkowej po śmierci działkowicza zawiera artykuł 38 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. 2014 poz. 40). Warto odnotować, że ten przepis regulujący prawo do działki po śmierci działkowca nie zmienił się od początku swojego obowiązywania, czyli od 19 stycznia 2014 roku. Wspomniany artykuł wskazuje, że w przypadku śmierci jednego z małżonków, prawo do działki (przysługujące wcześniej wspólnie mężowi i żonie) przypada w całości wdowie lub wdowcowi. Do tej zmiany dochodzi niezależnie od woli wciąż żyjącego małżonka. Opisywany mechanizm znajduje zastosowanie nawet jeśli w chwili zgonu działkowicza: 

• strony związku małżeńskiego pozostawały w separacji
• zgłoszono wniosek o orzeczenie separacji
• wytoczone zostało powództwo o rozwód lub stwierdzenie nieważności małżeństwa 

Ustawodawca przewidział również rozwiązanie na wypadek, gdy wciąż żyjący małżonek nie był stroną umowy dzierżawy działkowej w chwili śmierci męża lub żony. Mianowicie, w takiej sytuacji wdowa lub wdowiec może przez kolejne 6 miesięcy (licząc od dnia śmierci działkowicza) złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny, czyli prawo dzierżawy działkowej. Co ważne, znaczenia nie ma tutaj data dowiedzenia się przez małżonka o śmierci męża/żony (zobacz: A. Jakowlew [w:] O. Kuc, A. Jakowlew, Ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych. Komentarz, Warszawa 2014, art. 38). 

Kolejka po dzierżawę

Naturalnie, istnieje możliwość niewstąpienia przez małżonka niebędącego dotychczas formalnie działkowiczem w prawo dzierżawy działkowej po zmarłym - na przykład z powodu braku chęci lub upływu sześciomiesięcznego terminu. W takiej sytuacji ustawa o ROD przewiduje przyznanie innym osobom bliskim zmarłego roszczenia o ustanowienie prawa do działki po tym zmarłym. To roszczenie osoby bliskie mogą mieć również w razie śmierci działkowca niepozostającego w związku małżeńskim. Wówczas ze zrozumiałych względów nie mają zastosowania przepisy dotyczące ewentualnego przejęcia dzierżawy działkowej przez wdowę lub wdowca. 

Warto odnotować, że roszczenie innych osób bliskich o ustanowienie prawa dzierżawy działkowej wygasa po 3 miesiącach od dnia powstania. Tak więc inne osoby bliskie mogą złożyć odpowiedni wniosek od pierwszego dnia po upływie 6 miesięcy od zgonu działkowca do końca 9 miesięcy po dacie śmierci działkowicza - oczywiście pod warunkiem, że ze swojego uprawnienia nie skorzystał wciąż żyjący małżonek, który wcześniej nie miał prawa do działki. Co ciekawe, analogiczny termin dla krewnych na zgłaszanie roszczeń zostaje ustawowo przedłużony do 6 miesięcy (od daty zgonu), jeśli działkowicz nie miał małżonka w dniu śmierci. 

Ze względu na rosnącą wartość praw dzierżawy działkowej istnieje ryzyko sporu uprawnionych, którzy jednocześnie mogą zgłaszać stowarzyszeniu ogrodowemu roszczenia o ustanowienie prawa dzierżawy działkowej.  W takiej sytuacji, o ustanowieniu prawa do działki rozstrzyga sąd. Podczas postępowania nieprocesowego brane pod uwagę jest między innymi to, czy któraś z uprawnionych osób uprawiała działkę razem ze zmarłym. Prawo do występowania z wnioskiem o sądowe rozstrzygnięcie ma zarówno stowarzyszenie ogrodowe, jak i każda z tych osób bliskich zmarłego, które posiadają roszczenie o ustanowienie prawa dzierżawy działkowej (zobacz: A. Jakowlew [w:] O. Kuc, A. Jakowlew, Ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych. Komentarz, Warszawa 2014, art. 38). 

Kto jest krewnym działkowicza?

W ramach podsumowania analizowanej wcześniej kwestii, eksperci portalu RynekPierwotny.pl zwracają uwagę na ważny temat. Mianowicie, ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych wprowadza własną definicję osoby bliskiej. Ma ona zastosowanie w kontekście opisywanych wyżej roszczeń o ustanowienie prawa dzierżawy działkowej. Do osób bliskich według ustawy o ROD zaliczamy „małżonka działkowca, jego zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa oraz osoby pozostające z działkowcem w stosunku przysposobienia”. 

Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl