Świdośliwa olcholistna: zdrowe owoce z własnego ogrodu bez wysiłku. Jakie odmiany wybrać? Gdzie posadzić? Jak dbać?

• Świdośliwa olcholistna - co to za roślina
• Świdośliwa olcholistna – uprawa, pielęgnacja
• Popularne i dostępne w Polsce odmiany  świdośliwy olcholistnej
• Wartości odżywcze owoców świdośliwy olcholistnej 

Świdośliwa olcholistna - co to za roślina

Świdośliwa olcholistna (łacińska nazwa Amelanchier alnifolia), to krzew z rodzaju świdośliwa z rodziny różowatych o jadalnych owocach podobnych do jagód, pochodzący z Kanady i USA. 

Dorasta nawet do kilku metrów wysokości (w Polsce do ok. 4-5 metrów w zależności od odmiany). Wytwarza liczne odrosty korzeniowe (ale dość łatwe do usunięcia), dzięki którym po kilku, kilkunastu latach możemy z jednej małej sadzonki mieć rozłożysty krzew. Krzewy świdośliwy olcholistnej są odporne na polskie mrozy (nawet do -30-40 stopni Celsjusza). Tym niemniej w przypadku młodych sadzonek warto osłonić bryłę korzeniową kopczykiem z ziemi, kompostu, czy kory.

Co bardzo ważne, zasadniczo nie zagrażają rozwojowi i owocowaniu świdośliwy uprawianej w Polsce choroby i szkodniki.

Bardzo ładnie kwitnie na przełomie kwietnia i maja drobnymi, białymi, delikatnie pachnącymi miododajnymi kwiatami skupionymi w gronach. Kwiaty, które rozwijają się przed liśćmi albo równocześnie z nimi, tolerują wiosenne przymrozki do nawet -7 stopni Celsjusza.

Świdośliwy są samopylne – wystarczy posadzić więc jedną odmianę a i tak będzie owocować.

Owoce świdośliwy to (w zależności od odmiany) ciemnoniebieskie, granatowe a nawet prawie czarne jagody wielkości ok 1 cm średnicy (niektóre odmiany mają nawet nieco większe owoce). W Polsce dojrzewają pod koniec czerwca.

Owocują już 2-3 letnie sadzonki świdośliwy aż do nawet 50 letnich krzewów.

Liście świdośliwy olcholistnej wyjątkowo pięknie przebarwiają się jesienią na różne ciepłe kolory: żółcie, czerwienie, czy kolor pomarańczowy.

Ciekawostką jest fakt, że nazwa Saskatoon, największego miasta kanadyjskiej prowincji Saskatchewan pochodzi od miejscowej nazwy owoców świdośliwy olcholistnej i samej tej rośliny (saskatoon berry).

Świdośliwa olcholistna – uprawa, pielęgnacja

Świdośliwa olcholistna najlepiej rośnie i owocuje w miejscach o pełnym nasłonecznieniu. Słońce sprzyja smakowi tych owoców. Ta roślina nie jest wybredna co do gleby – może rosnąć także na niezbyt żyznych glebach. Ale oczywiście im większa ilość próchnicy w glebie tym lepiej.  Preferuje gleby lekko kwaśne do lekko zasadowych (o pH od 6,2 do 7,5). Warto zadbać o regularne podlewanie – zwłaszcza w pierwszych kilku latach po posadzeniu.

Sadzonki kupione w doniczkach można sadzić cały rok (oprócz oczywiście zimy).

Z reguły nie ma konieczności przycinania krzewów świdośliwy olcholistnej. Ale dla zwiększenia plonów i wielkości owoców wskazane jest prześwietlające cięcie świdośliwy po 5 latach od posadzenia. W ramach tego cięcia prześwietlającego trzeba wycinać pędy najstarsze, uszkodzone i rosnące w nadmiernym skupieniu. Natomiast jeżeli chcemy ograniczać rozrastanie się wszerz krzewu tej rośliny w naszym ogrodzie, powinniśmy wycinać systematycznie odrosty korzeniowe.

Popularne i dostępne w Polsce odmiany  świdośliwy olcholistnej

Smoky – odmiana kanadyjska, jak informują eksperci ze szkółki Carya (derenjadalny.com): Smoky jest najplenniejszą z odmian pozwalającą zebrać przeciętnie 8kg owoców z jednego krzewu. Owoce duże, o przeciętnej średnicy 12,3mm, są zebrane w gronach do 10 sztuk. Dojrzewają nierównomiernie od połowy czerwca. Są soczyste, smaczne i bardzo słodkie.

Thiessen – odmiana kanadyjska, jak piszą eksperci ze szkółki wedrowski.pl: Owoce duże, o średnicy do 17mm, prawie kuliste, niebieskoczarne ze słabym nalotem, średnio po 6-12 w luźnym gronie, nierównomiernie dojrzewające, soczyste, o słodkim smaku. Miąższ miękki i soczysty. W smaku przypominają nieco owoce borówki amerykańskiej, z delikatnym migdałowym posmakiem.

Ballerina – odmiana holenderska, jak informują eksperci ze szkółki Carya (derenjadalny.com): Ze wszystkich odmian świdośliw owoce Balleriny są najchętniej zjadane przez ptaki! Niekiedy ciężko je uchować do pełnej dojrzałości. Dojrzewają nieco nierównomiernie w luźnych gronach i przebarwiają się najpierw na różowo, potem na czerwono, a w końcu na fioletowo niebiesko. Osiągają do 15mm średnicy i są bardzo smaczne.

Honeywood – odmiana kanadyjska, jak informują eksperci ze szkółki szmaragdoweogrody.pl: Odmiana „Honeywood” kwitnie do 8 dni później niż inne świdośliwy. Owoce tego krzewu są duże(do 1,6 cm) i bardzo smaczne – podobne do smaku borówki. Zbieramy je od połowy czerwca do końca lipca. Idealne do bezpośredniego spożycia  jak i przetwórstwa, w tym nawet do suszenia.  Dojrzewają stosunkowo równomiernie. Zwarte grona mogą liczyć od 9 do 15 sztuk. (…) okres owocowania może wynieść nawet 30 lat. Jest to odmiana bardzo plenna. Jednak ma tendencję do przemiennego owocowania (co drugi rok).

Northline – długowieczna odmiana kanadyjska – owocuje nawet do 50 lat, jak piszą eksperci ze szkółki wedrowski.pl: Owoce Northline są bardzo duże (średnica do 1,6 cm), niebieskoczarne, pokryte słabym nalotem. Smak intensywny, słodki. Miąższ miękki i soczysty.

Wartości odżywcze owoców świdośliwy olcholistnej 

Owoce świdośliwy można bez przeszkód spożywać na surowo. Są smaczne. Nie wszystkim smakują może tak jak owoce borówki amerykańskiej ale za to mają więcej wartości odżywczych od tej borówki. Owoce (jagody) świdośliwy mają dużą zawartość polifenoli - 452 miligramów na 100 gramów (średnia odmian „Smoky” i „Northline” ), flawonoli (61 mg) i antocyjanów (178 mg). 

Składniki odżywcze w surowych owocach świdośliwy olcholistnej  (źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Amelanchier_alnifolia)
	Wartość na 100 g	% dziennego zapotrzebowania
Energia	85 kcal
Błonnik	5,9 gr	20%
Cukry ogółem	11,4 gr	8%
Wapń	42 mg	4%
Magnez	24 mg	6%
Żelazo	1mg	12%
Mangan	1,4 mg	70%
Potas	162 mg	3%
Sód	0,5 mg	0%
Witamina C	3,6 mg	4%
Witamina A	11 j.m	1%
Witamina E	1,1 mg	7%
kwas foliowy (wit. B9)	4,6 ug	1%
Ryboflawina (wit. B2)	3,5 mg	> 100%
Kwas pantotenowy	0,3 mg	6%
Pirydoksyna (wit. B6)	0,03 mg	2%
Biotyna	20 ug	67%

Owoce świdośliwy można też suszyć albo robić z nich przetwory.

Tak zachwala świdośliwę znany botanik dr Łukasz Łuczaj:

oprac. Paweł J. Huczko