Dodatek mieszkaniowy - wysokość i zasady przyznawania
Bardzo szybki wzrost kosztów mieszkaniowych w połączeniu z wysokim poziomem ogólnej inflacji sprawia, że w ostatnim czasie wzrosło zainteresowanie dodatkami mieszkaniowymi. Wspomniane dodatki zwykle nie są wysokie. Ich średnia kwota już od dłuższego czasu oscyluje na poziomie około 200 zł. Niemniej jednak, dodatek mieszkaniowy w obecnych warunkach mógłby stanowić wymierną pomoc między innymi dla ukraińskich uchodźców, a także osób, które goszczą przybyszów zza wschodniej granicy. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl wyjaśniają, czy uchodźcy z Ukrainy oraz ich polscy gospodarze mogą wnioskować o dodatek mieszkaniowy. To szczególnie ważna kwestia w kontekście informacji o nieprzedłużeniu po 25 czerwca br. specjalnej pomocy (wynoszącej 40 zł dziennie) dla osób goszczących Ukraińców.
Informacji o zasadach przyznawania dodatku mieszkaniowego trzeba szukać przede wszystkim w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. 2001 nr 71 poz. 734). Ten akt prawny wskazuje, że podczas podejmowania decyzji o przyznaniu dodatku mieszkaniowego narodowość wnioskodawcy nie powinna być brana pod uwagę. Podobna zasada dotyczy decyzji o przyznaniu mieszkań z gminnego zasobu. Wymogiem jest jedynie posiadanie prawa legalnego popytu na terenie Polski. Warto przypomnieć, że ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wstępnie zalegalizowała popyt ukraińskich uchodźców na 18 miesięcy (zobacz art. 2 tego aktu prawnego).
Dodatek mieszkaniowy a podstawa prawna do mieszkania, bądź domu
Dla uchodźców z Ukrainy problematyczny może być fakt, że dodatek mieszkaniowy jest wypłacany jedynie osobom posiadającym tytuł prawny do lokalu lub domu. Najczęściej chodzi o własność lub współwłasność albo najem. Co ważne, ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. dopuszcza wnioskowanie o dodatek mieszkaniowy przez osoby, które podpisały umowę użyczenia i ponoszą koszty dotyczące utrzymania lokum. Użyczenie stanowi bowiem tytuł prawny w rozumieniu ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Nie wyklucza to jednak konieczności sprawdzenia przez urząd wszystkich okoliczności sprawy, a nie tylko samej umowy użyczenia (zobacz np. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 stycznia 2021 r. - sygn. akt. III OSK 3425/21).
Problemy w zakresie dodatku mieszkaniowego pojawią się jeśli umowę użyczenia podpisał najemca bez uzyskania wymaganej zgody właściciela (np. gminy). W takiej sytuacji, może się okazać, że decyzja gminnych urzędników w sprawie dodatku mieszkaniowego będzie negatywna i uzasadniona (patrz: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2020 r. - sygn. akt II SA/Po 1059/19). W razie wnioskowania o dodatek mieszkaniowy przez osobę legitymującą się użyczeniem jako tytułem prawnym, urzędy dość często przeprowadzają dodatkową weryfikację przed wydaniem decyzji.
Ze względu na ustawowe ograniczenia, o dodatek mieszkaniowy nie mogą natomiast wnioskować Ukraińcy korzystający z niesformalizowanej i bezpłatnej gościny w ramach tzw. prekarium. Taka zasada oczywiście nie wyklucza możliwości wnioskowania o dodatek mieszkaniowy przez właściciela lub najemcę. Niezależnie od obywatelstwa, konieczne jest spełnienie m.in. wymagań w zakresie wysokości dochodu gospodarstwa domowego i powierzchni lokum. Należy sprawdzić, czy uchwała rady gminy nie wprowadziła na przykład wyższych limitów normatywnej powierzchni dla osób wnioskujących o dodatek mieszkaniowy.
Dodatek energetyczny jako element dodatku mieszkaniowego
W ramach podsumowania wcześniejszej analizy prawnej, eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili wspomnieć o dodatku energetycznym. Stanowi on świadczenie uzupełniające względem dodatku mieszkaniowego. Oznacza to, że nieposiadanie dodatku mieszkaniowego oraz umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej wyklucza możliwość otrzymania dodatku energetycznego. Warto pamiętać, że wnioski o dodatek energetyczny złożone od 4 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. nie podlegają rozpatrzeniu. W tym czasie można natomiast ubiegać się o dodatek osłonowy. Na taką formę pomocy mogą liczyć również polskie rodziny goszczące uchodźców z Ukrainy - oczywiście pod warunkiem spełnienia wymagań ustawowych (m.in. dotyczących dochodu na osobę).