Jak pielęgnować trawnik? 4 pory roku na trawniku

Wiosna na trawniku

Najważniejszymi zabiegami pielęgnacyjnymi trawnika wiosną są:

Usuwanie suchych liści i gałęzi. Po zimie trawnik może być pokryty suchymi liśćmi i gałęziami z okolicznych drzew lub innymi resztkami organicznymi. Ważne jest usunięcie tych pozostałości, aby zapewnić dostęp powietrza i światła do trawy.

Wertykulacja trawnika: Wertykulacja to pionowe nacinanie darni, co pomaga też w usuwaniu mchów, martwych chwastów i resztek organicznych z trawnika (tzw. filcu) zalegającego tuż nad korzeniami trawy. Wertykulację wykonuje się mechanicznymi lub ręcznymi wertykulatorami najwcześniej na 1,5-2 lertnim trawniku. Wertykulacja pomaga w poprawie jakości trawnika poprzez usunięcie materiałów, które ograniczać dostęp wody i nawozów do korzeniu trawy.

Przeprowadzanie aeracji trawnika: Aeracja  (napowietrzanie) polega na tworzeniu małych pionowych otworów w trawniku w celu poprawy przepływu powietrza, wody i składników odżywczych do korzeni trawy. Jest to szczególnie ważne w przypadku trawników o zwartej strukturze gleby. Można to robić specjalnymi aeratorami lub nakładkami na buty z kolcami, którymi nakłuwa się murawę.

Dosiewanie nowej trawy: Jeśli trawnik jest przerzedzony lub ma fragmenty uschłej, czy zgniłej trawy, wczesna wiosna to najlepszy czas na dosiewanie nowej trawy. Można to zrobić po przeprowadzeniu wertykulacji lub aeracji, aby zapewnić lepszy kontakt nasion z glebą. Wybierz odpowiednią mieszankę traw, która odpowiada warunkom glebowym i klimatycznym twojego regionu.

Nawożenie trawnika: Wiosną trawa potrzebuje dodatkowej dawki składników odżywczych. Wybierz nawóz o składzie zwiększającym zawartość azotu, który pobudzi intensywny wzrost zieleni. Można użyć nawozów o składzie np. 20-10-10 lub 24-5-11. 

Przed pierwszym koszeniem warto też zwałować trawnik – zwłaszcza taki, w którym potworzyły się wystające kępy traw.

Regularne koszenie: Kiedy trawa osiągnie odpowiednią wysokość, rozpocznij regularne koszenie. Wiosną trawa zaczyna szybko rosnąć, więc ważne jest utrzymanie odpowiedniej wysokości koszenia, zazwyczaj 5-8 cm. Nie koszenie trawnika zbyt krótko, aby zapewnić ochronę przed słońcem i ograniczyć rozwój chwastów.

Czas, kiedy należy wykonać pierwsze koszenie trawnika wiosną, zależy od kilku czynników, takich jak obszar geograficzny, rodzaj trawy i ogólne warunki pogodowe. Ogólnie rzecz biorąc, pierwsze koszenie trawnika można przeprowadzić, gdy trawa osiągnie wysokość około 8-10 cm. Jest to zazwyczaj wczesna wiosna, gdy trawa zaczyna aktywnie rosnąć po okresie zimowym.

Chwasty na trawniku 

Wiele osób stawia sobie za punkt honoru posiadanie trawnika takiego jak na boisku piłkarskim, czy polu golfowym – bez żadnego mniszka, czy innego chwasta. Szybko okazuje się, że jest to bardzo trudne i wymaga częstych i pracochłonnych zabiegów odchwaszczania – chemicznego (herbicydami)  lub mechanicznego (ręczne wycinanie chwastów przy pomocy różnych narzędzi). Czy na pewno usuwanie chwastów z trawnika jest konieczne? Co się stanie jeżeli nie będziemy usuwać chwastów z trawnika?

Usuwanie chwastów z trawnika jest co do zasady zalecane, ponieważ chwasty mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie i wygląd trawnika. Chwasty konkurują z trawą o wodę, światło słoneczne i składniki odżywcze. Ich obecność może powodować niedobory zasobów dla trawy, co prowadzi do jej osłabienia i przerzedzenia.- Niektóre chwasty mają zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się za pomocą nasion, kłączy lub rozłogów. Jeśli nie zostaną usunięte, mogą się rozprzestrzeniać i zasiedlać większe obszary trawnika, utrudniając kontrolę i utrzymanie trawnika w dobrej kondycji.

Jeśli nie będziemy usuwać chwastów z trawnika, istnieje ryzyko, że trawa zostanie wyparta przez chwasty. Jednak warto zaznaczyć, że kontrola chwastów nie zawsze oznacza całkowite ich usunięcie. 

Pozostawienie pewnej ilości chwastów na trawniku może rzeczywiście przyczynić się do większej bioróżnorodności w Twoim otoczeniu. Chwasty często pełnią ważną rolę w ekosystemie, zapewniając pożywienie i siedliska dla owadów, zapylaczy i innych organizmów.

Oczywiście, istnieje pewna równowaga, którą należy utrzymywać. Zbyt duża ilość chwastów może zdominować trawnik i wpływać na jego estetykę oraz funkcjonalność.

Kwietna łąka

Coraz częściej zamiast trawnika posiadacze ogrodów decydują się na tzw. kwietną łąkę. Co to jest kwietna łąka?

Kwietna łąka to obszar, na którym celowo sadzi się i uprawia mieszankę kwiatów, bylin i traw, tworząc naturalne i kolorowe środowisko. Jest to alternatywna dla trawnika forma urządzenia fragmentu ogrodu, która odtwarza dziką, naturalną, bioróżnorodną przestrzeń.

Kwietne łąki charakteryzują się różnorodnością gatunkową i obfitością kwitnących roślin. Mogą zawierać wiele gatunków kwiatów, takich jak maki, stokrotki, chabry, rumianki, nagietki, koniczyny, a także różne gatunki traw i bylin. Kwietne łąki przyciągają owady zapylające, takie jak pszczoły i motyle, które odgrywają ważną rolę w ekosystemie.

Tworzenie kwietnych łąk ma na celu zachęcenie do ochrony różnorodności biologicznej, przywrócenia naturalnych siedlisk dla lokalnej flory i fauny oraz zmniejszenia intensywności pielęgnacji tradycyjnych trawników. Kwietne łąki są bardziej odporne na suszę, wymagają mniej nawożenia i nie muszą być często koszone, co przyczynia się do oszczędności wody, energii i czasu.

Kwietne łąki są coraz bardziej popularne w ogrodnictwie i architekturze krajobrazu, zarówno w prywatnych ogrodach, jak i w przestrzeni publicznej. Stanowią one atrakcyjne, ekologiczne rozwiązanie, które promuje ochronę środowiska i wspiera bioróżnorodność.

Kampanię na rzecz bioróżnorodności zieleni miejskiej i rzadszego koszenia trawników w miastach prowadzi znany botanik dr Łukasz Łuczaj:

Lato. Jak pielęgnować trawnik latem w Polsce?

Latem trawnik może wymagać częstszego podlewania ze względu na wyższe temperatury i większe parowanie wody. Staraj się podlewać trawnik wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby minimalizować straty wody z powodu parowania. Warto zamontować system automatycznego nawadniania, który zapewnia systematyczne i równomierne nawodnienie trawnika.

W czasie letnich miesięcy trawa potrzebuje dodatkowej dawki składników odżywczych. Wybierz nawóz o większym udziale potasu, który pomoże wzmocnić trawę i zwiększyć jej odporność na suszę oraz choroby. 

Latem chwasty mogą być szczególnie aktywne. Regularnie sprawdzaj trawnik pod kątem występowania chwastów i usuwaj je mechanicznie lub stosuj środki chwastobójcze, jeśli to konieczne. Pamiętaj, aby przestrzegać instrukcji i zaleceń dotyczących stosowania środków chwastobójczych.

Kontynuuj regularne koszenie trawnika w okresie letnim. Upewnij się, że ostrze kosiarki jest ostre i przycinaj trawę do zalecanej wysokości, zazwyczaj 5-8 cm. Unikaj koszenia zbyt krótko, aby zapewnić ochronę przed suszą i ograniczyć rozwój chwastów.

W okresach długotrwałych upałów i braku opadów deszczu, trawnik może wymagać dodatkowej ochrony przed suszą. Można zastosować techniki, takie jak nawadnianie systemem automatycznym lub ręczne podlewanie trawnika w godzinach wieczornych lub nocnych. Unikaj podlewania trawnika w godzinach największego nasłonecznienia, ponieważ może to prowadzić do oparzeń trawy.

Trawnik jesienią

Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym trawnika jesienią jest regularne koszenie. Skracanie trawy przed zimą pomoże uniknąć nadmiernego gromadzenia się materiału organicznego i problemów z chorobami grzybowymi. W czasie jesieni spadają liście z drzew, które mogą pokryć trawnik. Warto regularnie zbierać opadłe liście, aby nie blokowały światła trawie. Skupiska liści na trawniku mogą prowadzić do zamierania trawy i sprzyjać rozwojowi chorób.

Ostatnie koszenie powinno się wykonać przed pierwszymi jesiennymi przymrozkami na wysokość nie niższą niż 4-5 cm.

Już o połowy sierpnia warto zrezygnować z nawozów z azotem na rzecz nawozów z fosforem i potasem oraz mikroelementami. Takie nawozy wzmacniają korzenie trawy i jej odporność na zimowe przesuszenie.

Jeśli trawnik ma problem z ubitym i zbitym podłożem, warto wykonać jesienią aerację.

Jesień jest również dobrym czasem na naprawę przerzedzonych obszarów trawnika i dosiewanie nowej trawy (choć lepiej to zrobić wiosną). Wybierz gatunek trawy odpowiedni do twojego klimatu i warunków glebowych. Przygotuj glebę, usuń chwasty i wyrównaj powierzchnię przed dosiewaniem.

Na trawnikach, gdzie gleba jest kwaśna (poniżej pH 6,0) – na co wskazują w szczególności dobrze rosnące mchy i skrzyp polny – warto zastosować nawozy wapniowo-magnezowe (np. naturalny dolomit).

Oczywiście konieczne jest podlewanie trawnika jeżeli jesień jest sucha.

Zima a trawnik

Zimą w Polsce trawnik przechodzi w okres spoczynku i nie wymaga zabiegów pielęgnacyjnych. 

W miarę możliwości warto ograniczyć chodzenie po trawniku w okresie zimowym. Mróz i obfite opady śniegu mogą spowodować uszkodzenia trawy, a intensywne użytkowanie trawnika w tym czasie może prowadzić do jego zniszczenia.
Pamiętajmy też, że nie powinno się stosować w obrębie trawnika i innych miejsc uprawy roślin soli (NaCl) w celu roztopienia śniegu i lodu.  Sól bardzo niekorzystnie wpływa na rośliny i może uszkodzić korzenie trawy na trawniku, powodując jej zamieranie.

Paweł J. Huczko