Częstą praktyką w umowach kredytowych jest, że oprócz hipoteki ustanowionej na nieruchomości dłużnika dodatkowym zabezpieczeniem jest poręczenie udzielone np. przez członka rodziny dłużnika, członka zarządu lub wspólnika spółki. Poręczyciel, który zaspokoi roszczenie wierzyciela, może dochodzić od dłużnika zwrotu wydatkowanych środków lub powołać się na wstąpienie w prawa wierzyciela i dokonać wpisu do księgi wieczystej. Wstąpienie przez poręczyciela w prawa zaspokojonego wierzyciela następuje z mocy samego prawa, bez konieczności zawierania odrębnej umowy z wierzycielem bądź dłużnikiem.
Polecamy: E-wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Poręczyciel, aby uzyskać pełną ochronę wierzytelności hipotecznej nabytej na skutek spłaty wierzyciela, powinien zadbać o ujawnienie swojego prawa (wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego) w księdze wieczystej nieruchomości. W tym celu powinien złożyć stosowny wniosek do właściwego sądu wieczystoksięgowego wykazując, iż po pierwsze, był osobiście odpowiedzialny za spłatę długu zabezpieczonego hipoteką na podstawie umowy poręczenia, po drugie, że spłacił ten dług na rzecz wierzyciela któremu przysługiwała hipoteka.
Co istotne, poręczyciel może żądać przepisania hipoteki nie tylko wtedy, gdy w całości spłacił wierzyciela. Jeżeli dług został przez niego spłacony jedynie w części, poręczyciel może także żądać stosownych zmian dotyczących hipoteki. W takim wypadku na skutek jego wniosku dochodzi szczególnego rodzaju podziału hipoteki. Dotychczasowa hipoteka o niższej już wysokości pozostaje przy wierzycielu. Druga, ustanowiona do wysokości dokonanej przez poręczyciela spłaty, zostaje wpisana na rzecz poręczyciela. Hipotece wierzyciela przysługuje pierwszeństwo przed hipoteką ustanowioną na rzecz poręczyciela.
Zobacz: Nieruchomości
Niejednokrotnie mamy do czynienia z sytuacją, gdy wierzyciel (np. bank lub inna instytucja finansowa) ustanawia kilka zabezpieczeń dla swojej wierzytelności (np. wynikającej z umowy kredytu lub pożyczki), które łącznie mają zagwarantować mu odzyskanie środków w sytuacji pogorszenia się sytuacji majątkowej dłużnika.
Poręczyciel zobowiązuje się do wykonania zobowiązania dłużnika (np. spłaty kredytu) w sytuacji, gdyby dłużnik nie wykonał samodzielnie swojego zobowiązania.
Co istotne - o czym często zapominają osoby udzielające poręczenia – wierzyciel ma co do zasady prawo wyboru, z którego zabezpieczenia i w jakiej kolejności skorzysta. Tym samym poręczyciel nie może oczekiwać, iż bank najpierw wyczerpie wszelkie sposoby egzekucji z majątku dłużnika zanim zwróci się do niego o spłatę poręczonego kredytu. Wierzyciel może (i najczęściej korzysta z tej możliwości) równolegle dochodzić zapłaty od dłużnika i poręczyciela do czasu całkowitej spłaty długu.
Podsumowując, właściwe zadbanie przez poręczyciela o ujawnienie praw, które nabył spłacając wierzyciela, ma istotne znaczenie dla jego sytuacji prawnej i ekonomicznej. Może bowiem znacznie zwiększyć jego szanse na odzyskanie z majątku dłużnika wpłaconych wierzycielowi środków, szczególnie w przypadku gdy sytuacja majątkowa dłużnika staje się na tyle dramatyczna, że dłużnik całkowicie przestaje regulować swoje zobowiązania. W takich wypadkach, w obliczu kierowanej wobec dłużnika egzekucji z wniosku z wielu wierzycieli bądź też ogłoszenia upadłości dłużnika, zabezpieczenie rzeczowe na nieruchomości dłużnika może mieć dla poręczyciela kluczowe znaczenie.
Autor: radca prawny Piotr Glonek
Zobacz: Finanse