W Polsce od 1 stycznia 2025 r. wejdą w życie przepisy stanowiące obowiązek selektywnej zbiórki i odbioru odpadów budowlanych oraz rozbiórkowych, z rozróżnieniem na takie materiały jak drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips oraz odpady mineralne. Jakie wyzwania pojawiają się w kontekście tego obowiązku dla firm budowlanych?
- Waste management w budownictwie – zarządzania odpadami w firmie coraz ważniejsze
- Aktualny stan i zmiany w prawodawstwie
- Wymagania taksonomii Unii Europejskiej
- Wyzwania i możliwości
- Więcej niż korzyści ekologiczne
Waste management w budownictwie – zarządzania odpadami w firmie coraz ważniejsze
Eksperci szacują, że w latach 2025-2030 sektor budowlany może globalnie wygenerować około 570 milionów ton odpadów budowlanych i rozbiórkowych (Construction and Demolition Waste, C&DW). Obecnie jedynie około 40% tych odpadów jest ponownie wykorzystywanych lub poddawanych recyklingowi [1]. W Polsce sektor budowlany zużywa rocznie aż 228,6 mln ton materiałów, co stanowi 37% całkowitego śladu materiałowego kraju [2]. Zarządzanie odpadami w budownictwie nabiera więc coraz większego znaczenia, szczególnie w kontekście globalnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Aktualny stan i zmiany w prawodawstwie
W ramach nowych przepisów UE budownictwo staje się kluczowym sektorem pod kątem redukcji wpływu na środowisko. Obecne przepisy koncentrują się na zapobieganiu powstawaniu odpadów, ich recyklingu i odzysku. Regulacje unijne chcą wymusić większe zaangażowanie firm w gospodarkę o obiegu zamkniętym. W praktyce ma to oznaczać m.in. minimalizację powstawania odpadów na placach budowy, a także maksymalizację ich ponownego użycia i recyklingu[3].
Zgodnie z art. 101a ustawy o odpadach, w Polsce od 1 stycznia 2023 r. miał wejść w życie obowiązek selektywnej zbiórki i odbioru odpadów budowlanych oraz rozbiórkowych, z rozróżnieniem na takie materiały jak drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips oraz odpady mineralne, takie jak m. in. beton czy cegła. Jednak ze względu na konieczność analizy tych przepisów oraz pojawiające się wątpliwości interpretacyjne dotyczące treści art. 101a, termin wprowadzenia nowych regulacji został przesunięty na 1 stycznia 2025 r.
Wymagania taksonomii Unii Europejskiej
Ze względu na wymagania jednostek finansujących inwestycje – banków, funduszy – coraz częściej muszą one spełniać wymagania taksonomii Unii Europejskiej. W kontekście gospodarki odpadami, nakłada ona obowiązek przejścia na gospodarkę w obiegu zamkniętym. Jednym z kryteriów osiągnięcia tego celu, jest zapewnienie, że min. 70% wytwarzanych na placu budowy odpadów nada się do ponownego użycia, recyklingu i innych procesów odzysku.
Aby zapewnić spełnienie tego wymogu, konieczne jest tworzenie strategii gospodarki odpadami pochodzącymi z budowy już na etapie planowania i projektowania inwestycji. Powinno ono obejmować analizę zarówno po kątem możliwości ograniczenia strumieni odpadów, jak i konkretnych sposobów dalszego postępowania z nimi.
Wyzwania i możliwości
Firmy budowlane stoją przed wyzwaniem dostosowania się do nowych przepisów, które wymagają zmiany podejścia do zarządzania odpadami. Kluczowe jest wdrażanie nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań, takich jak digitalizacja procesów zarządzania odpadami, użycie materiałów z recyklingu czy optymalizacja procesów logistycznych na budowach. Przykłady dobrych praktyk obejmują m.in. ograniczanie ilości powstających odpadów, ich selektywną zbiórkę, współpracę z uprawnionymi odbiorcami, którzy zapewnią przygotowanie ich do ponownego użycia lub odzysk materiałów i surowców.
– Jako specjaliści zajmujący się kompleksowo procesami budowlanymi, dostrzegamy, że gospodarka odpadami odgrywa w nich coraz istotniejszą rolę. Jako praktycy, możemy ją dobrze zaplanować i wdrożyć w realizowanych przez nas inwestycjach. Bazując na wytycznych inwestora, wymaganiach prawnych, najlepszych praktykach oraz naszym doświadczeniu, proponujemy realizację projektu w 3 podstawowych etapach. – mówi Andrzej Przesmycki, CEO w PM Inwestor Zastępczy, firmie świadczącej usługi inwestora zastępczego i zajmującej się wspieraniem inwestorów na każdym etapie procesu inwestycyjnego: od wstępnych analiz, przez projektowanie, po nadzór budowlany.
– W pierwszym etapie opracowujemy strategię gospodarki odpadami. Kolejny polega na jej wdrożeniu i realizacji. Ostatnim krokiem jest opracowanie raportu końcowego, podsumowującego realizację strategii wraz z przedstawieniem osiągniętych wskaźników recyklingu, odzysku i ponownego użycia odpadów powstałych podczas przebudowy oraz poziomu redukcji emisji dwutlenku węgla w związku z ponownym wykorzystaniem. – tłumaczy ekspert.
Więcej niż korzyści ekologiczne
Prowadzenie analiz środowiskowych, odpowiednie planowanie i raportowanie działań z zakresu waste management mogą przynieść nie tylko korzyści ekologiczne, ale także finansowe.
– Odpowiednio opracowana i wdrożona strategia gospodarowania odpadami nie tylko przyczyni się do gospodarki w obiegu zamkniętym, ale również, ze względu na optymalizację zagospodarowania odpadów, może wpłynąć na obniżenie kosztów: za zagospodarowanie odpadów zmieszanych należy zapłacić, a przekazanie ich do ponownego użycia czy odzysku może następować w wyniku ich sprzedaży. – zauważa CEO z PM Inwestor Zastępczy.
Zarządzanie odpadami w branży budowlanej jest szczególnie istotne ze względu na ich znaczący wpływ na środowisko. Niewłaściwe gospodarowanie może prowadzić do degradacji ekosystemów, zużywania zasobów naturalnych oraz emisji zanieczyszczeń. Wdrożenie strategii waste management jest niezbędne w realizacji projektów, które mają być zgodne z taksonomią UE.
– Aby zmaksymalizować efekty wdrożonej strategii warto zadbać o jej opracowania jeszcze na etapie prac projektowych. Elementem raportu wstępnego są konkretne wytyczne dla generalnego wykonawcy o tym, jak należy gospodarować odpadami na budowie, w tym jak je gromadzić oraz czasowo magazynować. W raporcie wskazane są także podmioty, które mogą je odbierać i zagospodarowywać w sposób zgodny z hierarchią postępowania z odpadami. – konkluduje Andrzej Przesmycki.
Przedsiębiorstwa, które już teraz inwestują w strategię gospodarki cyrkularnej, mają szansę nie tylko na dostosowanie się do wymogów, ale również na uzyskanie przewagi konkurencyjnej.
****
[1] https://interreg-baltic.eu/project-posts/circular-spaces/only-40-of-construction-and-demolition-waste-are-reused-how-to-develop-more-environmentally-friendly-innovation/
[2] https://www.money.pl/gospodarka/surowiec-zamiast-odpadu-branze-budowlana-czekaja-duze-zmiany-7020660185090976a.html
[3] https://www.eea.europa.eu/publications/construction-and-demolition-waste-challenges