Emigrant otrzymuje spadek – nieruchomość w Polsce
Druga wojna światowa i zmiany granic spowodowały, że wielu Polaków zdecydowało się lub zostało zmuszonych żyć poza ojczyzną. Po wojnie także następowały fale emigracji. Największe z nich dotyczyły lat osiemdziesiątych w związku ze stanem wojennym i sytuacją w kraju. Wiele osób wtedy postanowiło wyjechać i osiedlić się w krajach Europy Zachodniej czy w Stanach Zjednoczonych. Kolejna duża fala emigracji miała miejsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Otwarty rynek pracy zachęcił wiele młodych osób do spróbowania swoich sił poza Polską, a najczęstsze kierunki przeprowadzki to Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy czy Holandia. Tak liczna emigracja polityczna i ekonomiczna spowodowała, że poza krajem żyje prawdopodobnie aż 18-20 milionów Polaków i osób polskiego pochodzenia.
Jeżeli taka osoba ma jeszcze jakiegoś członka rodziny żyjącego w Polsce to może się okazać, że po jego śmierci stanie się spadkobiercą, dziedzicząc na przykład nieruchomość lub jej część. Kiedy nie ma planów powrotu najczęstszą decyzją jest szybka sprzedaż takiego majątku. Jednak od uzyskania wiadomości o śmierci spadkodawcy do sprzedaży nieruchomości jeszcze długa droga.
Oto, co warto wiedzieć, o tym procesie:
Dziedziczenie ustawowe czy testamentowe
Przede wszystkim należy upewnić się, co do sposobu w jaki nastąpiło dziedziczenie. Czy krewny pozostawił testament, w którym wskazał danego spadkobiercę albo czy może nie było spisanej ostatniej woli i wtedy dziedziczenie następuje zgodnie z przepisami prawa (dziedziczenie ustawowe).
W przypadku, gdy w grę wchodzi testament może okazać się, że na nabycie nieruchomości stanowiących elementy spadku będzie jeszcze potrzebne zezwolenie ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Dzieje się tak wtedy, gdy spadkobiercą jest cudzoziemiec nie będący równocześnie spadkobiercą ustawowym.
Postępowanie spadkowe
By móc rozporządzać elementami spadku należy uwiarygodnić fakt jego nabycia okazując właściwy dokument. Może być to orzeczenie sądu rejonowego (stwierdzenie nabycia spadku) lub akt notarialny (notarialne poświadczenie dziedziczenia). Uzyskanie notarialnego poświadczenia dziedziczenia nie jest procesem czasochłonnym jednak wymaga, aby wszyscy spadkobiercy zgodnie stawili się w tym samym czasie w kancelarii notarialnej. W przypadkach gdy spadkobiercy mieszkają w różnych miejscach i ze względu na sytuację życiową czy stan zdrowia nie będą mogli się stawić osobiście, niestety jedynym rozwiązaniem będzie złożenie dokumentów do sądu. Procedura sądowa może trwać pół roku i dłużej. Dopiero mając w ręku prawomocne orzeczenie sądu lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia można zbyć nieruchomość.
Jakie dokumenty będą potrzebne do sprzedaży nieruchomości otrzymanej w spadku?
Oprócz dokumentu potwierdzającego nabycie spadku potrzebne będzie zaświadczenie z Urzędu Skarbowego odnoszące się do kwestii podatku od spadku. W wielu przypadkach spadkobierca może skorzystać ze zwolnienia z podatku, jednak wymagane jest złożenie deklaracji podatkowej PIT-SD (formularz SD- Z2) w Urzędzie Skarbowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Czas oczekiwania na zaświadczenie wynosi zazwyczaj 7-14 dni. Warto zamówić tyle egzemplarzy, ile planujemy przeprowadzić transakcji sprzedaży nieruchomości lub udziałów, aby ponownie nie tracić czasu.
Polacy, którzy wyjechali z kraju w latach 80-tych lub wcześniej mogą nie znać swojego numeru PESEL. Zaświadczenie potwierdzające ten identyfikator można uzyskać z Urzędu Gminy czy Urzędu Miasta a dokument wydawany jest zazwyczaj do 7 dni.
Aby zostać ujawnionym jako właściciel w księdze wieczystej nieruchomości konieczne będzie złożenie wniosku do właściwego dla danej lokalizacji sądu wieczystoksięgowego (ze względu na położenie nieruchomości). Do takiego wniosku konieczne jest dołączenie dokumentu potwierdzającego nabycie spadku. W przypadku kilku spadkobierców wniosek powinni złożyć wspólnie lub poprzez pełnomocnika. Druki dotyczące składania wniosków w księgach wieczystych są dostępne w internecie, dlatego wniosek może również zostać wysłany pocztą. Ważne, aby była wniesiona odpowiednia opłata i załączone jej potwierdzenie a także dodany do przesyłki dokument, stanowiący podstawę nabycia (wyrok sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia).
Pełnomocnictwo do sprzedaży
Jeżeli spadkobierca nie będzie mógł uczestniczyć osobiście w umowie sprzedaży czy umowie przedwstępnej sprzedaży może do tej czynności także wskazać pełnomocnika. Pełnomocnictwo udzielone w Polsce musi mieć formę aktu notarialnego, a poza granicami kraju taką samą formę, jaka obowiązuje w danym kraju. Dodatkowo, jeśli pochodzi z Państwa będącego sygnatariuszem Konwencji Haskiej musi zostać uwierzytelnione poprzez Apostille. Apostille to poświadczenie, że dany dokument pochodzi z właściwego urzędu jest autentyczny. Natomiast w przypadku, gdy Państwo nie ratyfikowało Konwencji Haskiej legalizacji dokumentu można dokonać u Konsula.
Tłumaczenia
Każdy dokument, którym spadkobierca będzie się posługiwać, nie będący w języku polskim musi być przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego. W przypadku gdy spadkodawca nie zna polskiego na tyle aby zrozumieć treść dokonywanych czynności, także będzie musiał zadbać, aby w tych działaniach (np. przy sporządzaniu aktu notarialnego) brał udział odpowiedni tłumacz.
Sprzedaż odziedziczonej nieruchomości wymagać zawsze będzie spełnienia wielu formalności, które mogą być szczególnie trudne, w przypadku stałego zamieszkania w innym kraju. Dodatkowo bariera językowa czy różnica w mentalności może skutecznie blokować załatwianie spraw, powodować frustrację czy nawet niechęć do działania. Mając wiedzę, jak wygląda proces można się do niego odpowiednio przygotować, przewidując też odpowiedni czas na załatwienie każdej sprawy i wybór właściwych środków. Np. przesyłki kurierskie potrzebują zazwyczaj 2-3 dni, aby dotrzeć do celu, niestety w przypadku przesyłek pocztowych czas może się wydłużyć do kilku tygodni. Warto też w takich sytuacjach korzystać z usług profesjonalistów, którzy pomogą przejść przez cały przebieg procesu: adwokata lub radcę prawnego w zakresie wsparcia w procedurach prawnych oraz pośrednika nieruchomości w procesie sprzedaży. Zaufany prawnik może także zostać pełnomocnikiem do sprzedaży, dzięki czemu sprzedający oszczędzi na przyjazdach i uniezależni od swojego czasu terminy transakcji.
Agata Stradomska, menedżer agencji nieruchomości