Wyniki badań przeprowadzanych przez TNS OBOP na zlecenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie pozostawiają złudzeń – aż 44% z nas nie odróżnia, które informacje zawarte w przekazach reklamowych są prawdziwe, a które nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości. Praktyka Urzędu pokazuje, że często przedsiębiorcy wykorzystują ten fakt i walcząc o kolejnego klienta zapominają o rzetelności.
Czarna lista
W grudniu 2007 roku weszła w życie ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Sformułowała ona tzw. czarną listę praktyk szczegółowo określającą zachowania przedsiębiorców, które mogą w sposób istotny zniekształcać decyzje handlowe słabszych uczestników rynku. Kładzie ona szczególny nacisk na obowiązek rzetelnego informowania, np. w reklamie, o produkcie lub usłudze. Do tej pory Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał już kilka decyzji na podstawie tej ustawy. W toku jest też kilka nowych postępowań.
Katalog Dobrych Praktyk nie jest dobry
Postępowanie w sprawie Polskiego Związku Firm Deweloperskich – organizacji zrzeszającej największych deweloperów w kraju – zostało wszczęte w kwietniu bieżącego roku. W jego trakcie Urząd sprawdzał czy przedsiębiorca naruszył prawo wprowadzając konsumentów w błąd.
W grudniu 2007 roku z inicjatywy Związku powstał Katalog Zasad Umowy Deweloperskiej, który jest częścią przyjętego wcześniej Kodeksu Dobrych Praktyk. Jego celem miało być uregulowanie kwestii związanych z zakupem mieszkania. Związek na swojej stronie internetowej razem z informacjami o przyjęciu Katalogu poinformował o akceptacji przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Kodeksu Dobrych Praktyk. Sposób przekazania informacji mógł sugerować konsumentom, że Katalog Zasad Umowy Deweloperskiej również został zaakceptowany przez Urząd – była to informacja nieprawdziwa. Zdaniem UOKiK mogło to mieć istotne znaczenie dla konsumentów przy wyborze ewentualnego kontrahenta. Zabieg ten zwiększał bowiem wiarygodność oraz poziom zaufania konsumentów do tej regulacji i samych działań deweloperów zrzeszonych w Związku.
Kara musi być
Prezes UOKiK uznała, że Polski Związek Firm Deweloperskich stosował nieuczciwe praktyki rynkowe i wprowadzał konsumentów w błąd. Przedsiębiorca musi umieścić decyzję Urzędu na swojej stronie internetowej przez 6 miesięcy i dwukrotnie opublikować sentencję decyzji na jednej z pięciu pierwszych stron dwóch dzienników o zasięgu ogólnopolskim. Na przedsiębiorcę została również nałożona kara finansowa w wysokości prawie 7 tys. zł.
Inni też stosują reklamy wprowadzające w błąd
Reklamy wprowadzającej w błąd dotyczy wszczęte na początku grudnia przez UOKiK postępowanie w sprawie kampanii reklamowej sklepów Żabka. Prezes Urzędu sprawdza, czy użyte w niej sformułowanie: „Informujemy, że decyzją zarządu spółki ŻABKA POLSKA SA 15 września 2008 roku "ZAMYKAMY ŻABKI” mogło wprowadzać konsumentów w błąd.
Z kolei w sierpniu 2008 roku spółka PTK Centertel, operator sieci telefonii komórkowej Orange, została ukarana sankcją finansową w wysokości ponad 800 tys. zł za prowadzoną w okresie Świąt Bożego Narodzenia kampanię pod hasłem Bliskość tworzy święta. Spółka reklamowała promocyjne usługi w czasie świąt, nawiązując do ich tematyki i symboliki, a jednocześnie uniemożliwiała korzystanie z niej w tym okresie. Zdaniem Urzędu była to nieuczciwa praktyka rynkowa.
Zalety ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym zapewnia jednak przede wszystkim szerokie możliwości działania indywidualnym konsumentom. Dzięki wprowadzeniu katalogu zachowań, które z mocy prawa są niedozwolone, a także przeniesieniu ciężaru dowodu na przedsiębiorcę, konsumenci wprowadzeni w błąd mogą skuteczniej dochodzić roszczeń przed sądem. W konkretnych sytuacjach to profesjonalny uczestnik rynku musi teraz udowodnić, że udzielił jasnej, pełnej i rzetelnej informacji. Ustawa jest również korzystna dla uczciwych przedsiębiorców, ponieważ promuje prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z przepisami oraz dobrymi obyczajami. Większe znaczenie nadano także samoregulacjom poszczególnych branż. W myśl przepisów przedsiębiorca, który deklaruje, że działa w oparciu o kodeks dobrych praktyk, w sytuacji gdy tego nie robi narusza prawo, jeżeli wprowadza konsumentów w błąd.
Źródło: UOKiK