Eksmisja najemcy z wynajętego mieszkania – kiedy jest możliwa
Polskie przepisy prawa umożliwiają właścicielowi mieszkania eksmisję najemcy, z którym podpisał umowę najmu. Powodem wykonania eksmisji zazwyczaj jest nieopuszczenie lokalu, pomimo ustania prawa do korzystania z niego. Może do tego dojść w wyniku upłynięcia terminu zawartego w umowie najmu na czas określony, bądź w wyniku otrzymania wypowiedzenia umowy najmu.
Z jakich powodów właściciel nieruchomości może wypowiedzieć umowę najmu?
Powody wypowiedzenia umowy najmu, ściśle określne Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, mogą być następujące:
1. Najemca, pomimo pisemnego upomnienia, nadal używa lokalu w sposób sprzeczny
z umową, niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki,
dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do
wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali,
2. Przez co najmniej 2 miesiące zaległa z płatnością czynszu za najem lokalu, lub przez 3 miesiące z pokryciem dodatkowych opłat, m.in. za media,
3. Wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela,
4. Używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku.
Eksmisja lokatora z mieszkania - procedura
Jeśli najemca nie wyprowadza się z wynajętego lokalu, pomimo upłynięcia okresu wypowiedzenia, a związany jest z właścicielem nieruchomości tradycyjną umową najmu, wynajmujący może udać się do sądu, w celu rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego.
Pozew o opróżnienie, opuszczenie i wydanie lokalu właściciel nieruchomości składa w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego.
Sąd każdorazowo prowadzi najpierw postępowanie w celu ustalenia dotychczasowego sposobu korzystania przez niego z lokalu, a także o zbadaniu zasadności przyznania mu uprawnienia do zawarciu umowy najmu socjalnego.
Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec:
1) kobiety w ciąży,
2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,
3) obłożnie chorego,
4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,
5) osoby posiadającej status bezrobotnego,
6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały
- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub
ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we
własnym zakresie.
W kolejnym kroku, po wydaniu przez sąd prawomocnego wyroku o nakazie opróżnienia lokalu, do działania przystępuje komornik. Ten w pierwszej kolejności wzywa lokatora do opuszczenia lokalu we wskazanym terminie. Jeśli najemca nadal nie opuszcza zajmowanego przez siebie lokalu bez uprawnień, komornik przystępuje do eksmisji. Opróżnia lokal z osób i ich rzeczy.
Jednak sytuacja się komplikuje w przypadku, kiedy sąd przyzna lokal socjalny, a gmina nie dysponuje takim i nie jest w stanie go zapewnić. Wówczas komornik nie może dokonać eksmisji z nieruchomości, do czasu, aż gmina zapewni najemcy zastępczy lokal socjalny. Niestety gminy mają deficyt takich mieszkań, w związku z czym czas oczekiwania może trwać latami.
Ponadto wyroków sądowych nakazujących opróżnienie lokalu nie wykonuje się w okresie od 1 listopada do 31 marca roku następnego włącznie, jeżeli osobie eksmitowanej nie wskazano lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie.
Przykład: Jeśli kobieta w ciąży, bądź matka z nieletnim dzieckiem, bezrobotny, bądź jedna z powyżej wymienionych osób, nie dysponują własnym lokalem, do którego mogłyby się przeprowadzić, a także jego sytuacja materialna nie pozwala mu na przeprowadzkę do innego lokalu, wówczas sąd musi przydzielić mu konieczność zapewnienia lokalu socjalnego przez gminę. Jeśli gmina nie jest w stanie zapewnić tego lokalu, nie ma możliwości dokonania eksmisji.
Sytuacja jest łatwiejsza jeśli najemca, którzy nie chce opuścić wynajmowanego lokalu, w wyniku utracenia do tego prawa, związany jest z właścicielem nieruchomości umową najmu okazjonalnego. Wówczas właściciel nie musi składać do sądu wniosku o wszczęcie postępowania, a występuje tylko o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie oświadczenia o poddaniu się egzekucji, podpisanego przez najemcę u notariusza. To znacznie skraca procedurę, gdyż nie ma konieczności zapewnienia lokalu socjalnego, w związku z czym komornik ma prawo do niezwłocznego dokonania eksmisji lokatora.
Wyłączenie prawa eksmisji lokatora w trakcie trwania pandemii COVID-19
Zgodnie z treścią art. 15zzu ust. 1 ustawy antycovidowej „w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego”. Zakaz ten dotyczy zarówno lokatorów mieszkających w nieruchomościach na podstawie zwykłej umowy najmu, jak i najmu okazjonalnego.
Eksmisja obywatela Ukrainy z wynajętego mieszkania w czasie pandemii COVID-19
Obywatel Ukrainy, który przybył do Polski uciekając przed wojną Ukrainy i przebywa w niej legalnie na podstawie Ustawy z dnia 9 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, tzw. specustawy, może zostać eksmitowany z wynajmowanego przez siebie lokalu na terenie Polski. Jednak tylko w przypadkach, o których mowa powyżej, bowiem przysługują mu dokładnie takie sama prawa jak każdemu najemy, który jest chroniony Ustawą o ochronie praw lokatorów. Jak to rozumieć? Otóż jest on traktowany jak każdy najemca w kraju przed wybuchem pandemii. Rozwiązanie to ma zachęcić właścicieli nieruchomości do wynajmowania mieszkań obywatelom Ukrainy, którzy legalnie przebywają na terenie Polski, a którzy opuścili swój kraj w wyniku wojny.