Wynajem mieszkania może służyć najemcy do celów mieszkaniowych lub innym celom niż mieszkaniowe (np. prowadzeniu działalności gospodarczej). W zależności od celu, jakiemu służyć ma najem, do wzajemnych praw i obowiązków zastosowanie znajdą różne przepisy.
W przypadku najmu mieszkania na cele inne niż mieszkaniowe podstawą regulacji jest umowa stron, którą powinno się dla celów dowodowych zawrzeć na piśmie. W przypadku braku określonych regulacji umownych zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny. Istotne jest również, że najem taki nie pozostaje zwolniony z podatku VAT, a w konsekwencji – podlega opodatkowaniu podstawową stawką podatku – 23%.
W przypadku najmu prywatnego najważniejszym aktem pozostaje ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowy zasób gminy i zmiana Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2002, nr 61 poz. 266). Umowa zawarta między stronami nie może być dla lokatora (najemcy) mniej korzystna niż zapisy tej ustawy. W konsekwencji zapisy, które pozostają mniej korzystne dla lokatora, nie wiążą stron (są nieważne), a ich miejsce zajmują zapisy powyższej ustawy. Natomiast przepisy ustawy – kodeks cywilny znajdują zastosowanie jedynie w takim zakresie, w jakim umowa nie stanowi inaczej. Tym samym umowa ma możliwość dowolnie modyfikować zapisy kodeksu cywilnego, czyniąc ją zarówno bardziej, jak i mniej korzystną zarówno dla wynajmującego, jak i najemcy.
Najem lokali mieszkalnych na cele mieszkaniowe pozostaje zwolniony z podatku VAT.
Zobacz wzór: UNM Umowa najmu mieszkania