Zespół naukowców z Pekinu na podstawie badań sejsmicznych twierdzi, że wewnętrzne ziemskie jądro się zatrzymało, a być może nawet zaczyna obracać się w przeciwną stronę. Zachodzące w czasie kilku dekad spowolnienie nakłada się na zmiany w innych zachowaniach planety. "To nieporozumienie" - podkreślają jednak eksperci, m.in. z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.
Wewnętrzne jądro Ziemi mogło się zatrzymać
Jak przypominają eksperci z Uniwersytetu Pekińskiego, wewnętrzne jądro Ziemi obraca się względem płaszcza planety. Dzieje się tak pod wpływem prądów konwekcyjnych zachodzących w płynnym jądrze wewnętrznym oraz grawitacyjnych oddziaływań z płaszczem. Ruch ten jest powolny - jak się szacuje prędkość wynosi ok. 0,5 stopnia na rok.
Jak tłumaczą badacze, istnienie tego obrotu wydedukowano z tego, jak przez wnętrze ziemi wędrują fale sejsmiczne.
Analizując trajektorie tych fal mierzone w ciągu ostatnich dekad, chiński zespół odkrył wyraźne zmiany, które zaszły w ciągu minionych dziesięciu lat. Dane wskazują na to, że wewnętrzne jądro się zatrzymało.
Czy coś nam grozi?
Nie ma jednak powodów do niepokoju. Na podstawie jeszcze wcześniejszych danych naukowcy twierdzą, że taka zmiana zachodzi co ok. 70 lat, a ostatnie odwrócenie kierunku obrotu miało miejsce w latach 70-tych ubiegłego wieku.
"Pokazaliśmy zaskakujące wyniki obserwacji wskazujące, że wewnętrzne jądro w ostatnim czasie niemal przestało się obracać i w ramach mierzonych w dekadach oscylacji może zmieniać swoją rotacją na przeciwną" - piszą autorzy publikacji, która ukazała się w periodyku "Nature Geoscience" (https://www.nature.com/articles/s41561-022-01112-z).
Co więcej, jak zauważają, tej oscylacji towarzyszą inne zmiany - szczególnie w długości dnia i polu magnetycznym.
Obserwacje te, zdaniem chińskiej grupy wskazują na "dynamiczne interakcje zachodzące między najgłębszymi częściami Ziemi i jej powierzchnią". (PAP)
Marek Matacz
mat/ zan/
Jądro Ziemi jednak się nie zatrzymało
Niedawno media obiegła wiadomość, że wewnętrzne jądro Ziemi miało się zatrzymać. Takie wnioski można było wysnuć z publikacji na łamach magazynu "Nature Geoscience". "To nieporozumienie" - podkreślają jednak eksperci, m.in. z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.
Wspominany periodyk opublikował niedawno informację na temat badań jądra Ziemi prowadzonych przez zespół z Uniwersytetu Pekińskiego. Naukowcy analizowali rozchodzenie się fal sejsmicznych w różnych częściach globu, od wczesnych lat 90., co doprowadziło do wykrycia w zachowaniu fal cyklicznych zmian.
Na łamach "Nature Geoscience" można było m.in. przeczytać: „Ten spójny dla całego globu wzorzec sugeruje, że rotacja wewnętrznego jądra Ziemi uległa wstrzymaniu”.
Eksperci z innych ośrodków twierdzą tymczasem, że zaszło nieporozumienie.
Do badania i jego medialnych opisów odnieśli się np. specjaliści z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.
„Media zostały wprowadzone w błąd przez doniesienie prasowe opublikowane przez pismo naukowe, co doprowadziło do przekonania, że wewnętrzne jądro Ziemi przestało się obracać, lub nawet rozpoczęło rotację w stronę przeciwną do kierunku obrotu Ziemi, co w żadnym razie nie miało miejsca” - piszą belgijscy eksperci.
Jak przypominają, wnętrze Ziemi podzielone jest na koncentrycznie ułożone warstwy.
Kilkadziesiąt kilometrów pod powierzchnią rozpoczyna się skalisty płaszcz, który sięga do ok. 3 tys. km głębokości. Głębiej rozpoczyna się ziemskie jądro złożone głównie z żelaza.
Dzieli się ono na zewnętrzną - ciekłą część (sięgającą do ok. 5 tys. km) oraz wewnętrzną - stałą o średnicy ok. 1200 km.
Artykuł w „Nature Geoscience” dotyczył właśnie jądra wewnętrznego.
Belgijski zespół wyjaśnia, że różne czynniki - atmosfera, hydrosfera, zachowanie ciekłej warstwy ziemskiego jądra - powodują nieznaczne wahania prędkości obrotu naszej planety.
Tymczasem różne jej warstwy oddziałują ze sobą grawitacyjnie, przez siły tarcia i elektromagnetyczne. W ten sposób może dochodzić do pewnych, ale niewielkich zmian w obrocie także wewnętrznego jądra.
Jak tłumaczą naukowcy z Belgii, chiński zespół, na podstawie obserwacji sejsmicznych fal wykrył nieduże różnice w okresie obrotu wewnętrznego jądra oraz płaszcza, które wydają się zmieniać okresowo co ok. 70 lat.
Chińska grupa wskazała też korelacje między tymi zmianami a wahaniami w prędkości obrotu planety.
Badanie jednak, jak podkreślają naukowcy komentujący teraz te wyniki, nie wskazuje, że wewnętrzne jądro się zatrzymało, ani tym bardziej, że zaczęło obracać się w przeciwną stronę.
Jak podkreślają, takie spontaniczne odwrócenie kierunku nie jest nawet możliwe ze względu na prawa fizyki, a konkretnie zasadę zachowania momentu pędu.
Co więcej, gdyby coś takiego zaszło, miałoby to silne skutki dla pola magnetycznego generowanego w płynnym jądrze zewnętrznym.
Na błąd zwróciła uwagę także prof. dr hab. Jolanta Nastula, z-ca dyrektora ds. naukowych Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.
Precyzyjne badania ruchu obrotowego Ziemi są od lat prowadzone w Zakładzie Geodezji Planetarnej Centrum Badań Kosmicznych PAN z pomocą różnych metod, w tym satelitarnych.
Więcej informacji na ten temat na stronach:
https://www.nature.com/articles/s41561-022-01112-z
https://www.nature.com/articles/s41561-022-01113-y
https://www.astro.oma.be/en/a-study-on-the-rotation-of-the-earths-solid-core-confuses-the-media/ (PAP)
Marek Matacz
mat/ agt/