Czym jest społeczna agencja najmu?
Społeczną agencją najmu jest podmiot prowadzący, w celu tworzenia warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, działalność polegającą na dzierżawie lokali mieszkalnych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych od ich właścicieli oraz wynajmowaniu tych lokali lub tych budynków osobom fizycznym wskazanym przez gminę na zasadach określonych w niniejszym rozdziale.
Społeczna agencja najmu, zwana dalej „SAN”, może działać w formie:
1) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, w których gmina lub gminy dysponują odpowiednio ponad 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu;
2) fundacji;
3) stowarzyszenia;
4) spółdzielni socjalnej.
Dochody uzyskane z ww. działalności SAN może przeznaczyć w całości jedynie na tę działalność.
Zasady tworzenia i działania SAN są określone w nowym Rozdziale 3a (art. 22a i następne) ustawy z 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego.
Społeczna agencja najmu to podmiot współpracujący z gminą, którego zadaniem jest pośredniczenie między właścicielami mieszkań na wynajem i osobami, którym dochody lub sytuacja życiowa utrudniają najem mieszkania w warunkach rynkowych.
Celami działania społecznej agencji najmu są:
- zwiększenie oferty mieszkaniowej dla osób o średnich i niższych dochodach,
- rozszerzenie narzędzi dostępnych gminom w ramach realizacji lokalnej polityki mieszkaniowej o formułę, która może stanowić alternatywę dla budownictwa komunalnego,
- rozwój rynku mieszkań na wynajem.
Zasady działania SAN
Działalność SAN może prowadzić spółka gminna, stowarzyszenie, fundacja lub spółdzielnia socjalna. Warunkiem prowadzenia działalności SAN na terenie gminy będzie zawarcie z gminą umowy o współpracy.
Społeczna agencja najmu będzie dzierżawiła mieszkania od ich właścicieli. Dzięki gwarancjom terminowego uiszczania czynszu, stabilnego użytkowania i utrzymania mieszkań w dobrym stanie technicznym będzie mogła pozyskać lokale poniżej stawek rynkowych. Umożliwi jej to wynajmowanie mieszkań osobom, które znajdują się w trudniejszej sytuacji życiowej i nie mogą sobie pozwolić na samodzielny najem lub zakup mieszkania. Dodatkowo najemcy lokali od SAN będą mogli ubiegać się o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.
Kryteria uprawniające do najmu mieszkania od SAN określi gmina.
Proponowane rozwiązania przewidują narzędzia sprzyjające zaspokajaniu jednej z najważniejszych potrzeb każdego człowieka – potrzeby posiadania domu. Oferując gminom nowe instrumenty , umożliwiające rozszerzenie oferty mieszkań dostępnych np. dla młodych ludzi zakładających rodziny, możemy przyczynić się również do stworzenia przyjaznej przestrzeni dla rozwoju rodziny i zmniejszenia problemu demograficznego, a to jedno z większych wyzwań stojących teraz przed nami – mówi wicepremier, minister rozwoju, pracy i technologii Jarosław Gowin.
Model SAN ma na celu łagodzenie niekorzystnego wpływu epidemii na rynek najmu. Społeczne agencje najmu to podmioty, które będą pośredniczyć pomiędzy właścicielami mieszkań na wynajem oraz osobami o średnich lub niższych dochodach, które chcą wynająć mieszkanie – dodaje wiceminister rozwoju, pracy i technologii Anna Kornecka.
Kto może skorzystać na działalności SAN?
- gminy zainteresowane zwiększeniem oferty mieszkaniowej na swoim terenie bez konieczności bezpośredniego zaangażowania w proces inwestycyjno-budowlany,
- potencjalni najemcy SAN – osoby, które mają trudności z samodzielnym zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych w warunkach rynkowych,
- właściciele mieszkań na wynajem zainteresowani nawiązaniem współpracy w zakresie dzierżawy mieszkań na stabilnych warunkach.
Jakie korzyści?
- rozszerzenie narzędzi dostępnych gminom w ramach lokalnej polityki mieszkaniowej o instrument, który może przyczynić się do zmniejszenia kolejek osób oczekujących na najem mieszkania gminnego bez konieczności angażowania się przez gminy w budowę mieszkań,
- zwiększenie oferty mieszkaniowej oraz przejściowa pomoc finansowa w ponoszeniu wydatków z tytułu najmu mieszkania od SAN dla osób o średnich i niższych dochodach,
- możliwość nawiązania stabilnej współpracy na korzystnych zasadach dla właścicieli dzierżawionych mieszkań.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii wskazuje, że funkcjonowanie SAN ma się wiązać z szeregiem korzyści społecznych, przestrzennych i finansowych. Dzięki ich działalności nastąpi zwiększenie dostępności mieszkań bez konieczności ponoszenia przez władze publiczne wydatków na budowę nowych obiektów (wskutek użytkowania mieszkań istniejących), co przełoży się na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury technicznej i społecznej. W konsekwencji zawierania wieloletnich umów z właścicielami mieszkań zwiększy się bezpieczeństwo i stabilność najmu oraz rozszerzy się oferta mieszkaniowa dla osób o niskich i średnich dochodach, dla których zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na zasadach rynkowych stanowiłoby nadmierne obciążenie.
Tanie mieszkania na wynajem
Dzięki gwarancji terminowego uiszczania czynszu, stabilnego użytkowania i utrzymania mieszkań w dobrym stanie technicznym oraz zwolnieniom podatkowym dla właścicieli z tytułu umowy z SAN, społeczne agencje najmu będą mogły wydzierżawiać mieszkania poniżej stawek rynkowych. Pozwoli im to na wynajmowanie tych mieszkań osobom, które znajdują się w trudniejszej sytuacji życiowej i nie mogą sobie pozwolić na samodzielny najem lub zakup mieszkania. Dodatkowo najemcy mieszkań od SAN będą mogli ubiegać się o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.
Model SAN pozwoli gminom zwiększyć ofertę mieszkaniową na swoim terenie bez konieczności ponoszenia przez nie wydatków na budowę mieszkań. Nawiązanie przez samorząd współpracy z SAN umożliwi bowiem wykorzystanie w tym celu istniejących lokali, pozyskanych np. z komercyjnego rynku najmu. Działalność SAN może przyczynić się ponadto do zwiększenia bezpieczeństwa i stabilności obrotu mieszkaniami na wynajem. Ma to szczególne znaczenie w kontekście wyzwań, przed jakimi stanął rynek najmu w związku z pandemią COVID-19.
Stabilny najem
Ustawa określa podmioty uprawnione do prowadzenia działalności SAN oraz zasady ich działania. SAN-y będą specjalizować się w pozyskiwaniu mieszkań na rynku, głównie od osób fizycznych. Oferując długoletnią dzierżawę z gwarancją czynszu, będą mogły wynegocjować obniżenie jego stawki. Jak wskazują doświadczenia zagraniczne, obniżka może wynieść nawet ok. 20%. Dodatkową zachętą dla właścicieli do wydzierżawiania lokali SAN są zaproponowane w ustawie zwolnienia podatkowe, w tym zwolnienie z podatku VAT.
Dzierżawione mieszkania będą mogły być wynajęte przez SAN osobom, których dochody lub sytuacja życiowa nie pozwalają na wynajem mieszkania na zasadach komercyjnych – kryteria dla osób, które będą mogły ubiegać się o najem będzie określała gmina w uchwale. Wiąże to SAN-y z realizacją polityki mieszkaniowej, szczególnie w skali lokalnej, stąd zawarte w ustawie ścisłe powiązanie działalności SAN z celami mieszkaniowymi samorządów gminnych oraz umożliwienie najemcom spełniającym odpowiednie warunki ubiegania się o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.
Podstawa prawna:
Ustawa z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2021 poz. 1243.
Źródło: Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii