Model społecznych agencji najmu (SAN)
Rada Ministrów przyjęła w dniu 9 marca projekt nowelizacji ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz niektórych innych ustaw. Projekt zakłada m.in. wprowadzenie do systemu prawa modelu społecznych agencji najmu (SAN). Dzięki pośrednictwu spółek gminnych i organizacji społecznych, gmina będzie mogła zapewnić mieszkania na wynajem tym członkom wspólnoty samorządowej, którzy mają trudności z samodzielnym uzyskaniem mieszkania w warunkach rynkowych.
„Proponowane rozwiązania przewidują narzędzia sprzyjające zaspokajaniu jednej z najważniejszych potrzeb każdego człowieka – potrzeby posiadania dachu nad głową – nawet w niełatwej sytuacji finansowej i w czasie pandemii. Oferując gminom nowe instrumenty, umożliwiające rozszerzenie oferty mieszkań dostępnych np. dla młodych ludzi zakładających rodziny, możemy przyczynić się również do stworzenia przyjaznej przestrzeni dla rozwoju rodziny i ograniczenia problemu demograficznego, a to chyba jedno z większych wyzwań stojących przed nami" – mówi wicepremier, minister rozwoju, pracy i technologii Jarosław Gowin.
„Projektowany model SAN ma na celu łagodzenie niekorzystnego wpływu epidemii na rynek najmu. Społeczne agencje najmu to podmioty, które będą pośredniczyć pomiędzy właścicielami mieszkań na wynajem oraz osobami o średnich lub niższych dochodach, zainteresowanymi najmem” – mówi wiceminister rozwoju, pracy i technologii Anna Kornecka.
Dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start
Dzięki gwarancji terminowego uiszczania czynszu, stabilnego użytkowania i utrzymania mieszkań w dobrym stanie technicznym oraz zwolnieniom podatkowym dla właścicieli z tytułu umowy z SAN, społeczne agencje najmu będą mogły wydzierżawiać mieszkania poniżej stawek rynkowych. Pozwoli im to na wynajmowanie tych mieszkań osobom, które znajdują się w trudniejszej sytuacji życiowej i nie mogą sobie pozwolić na samodzielny najem lub zakup mieszkania. Dodatkowo najemcy mieszkań od SAN będą mogli ubiegać się o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.
Model SAN pozwoli gminom zwiększyć ofertę mieszkaniową na swoim terenie bez konieczności ponoszenia przez nie wydatków na budowę mieszkań. Nawiązanie przez samorząd współpracy z SAN umożliwi bowiem wykorzystanie w tym celu istniejących już lokali, pozyskanych np. z komercyjnego rynku najmu. Działalność SAN może przyczynić się ponadto do zwiększenia bezpieczeństwa i stabilności obrotu mieszkaniami na wynajem, w tym, w kontekście wyzwań związanych z epidemią COVID-19 na rynku najmu krótkoterminowego oraz spadku liczby osób zainteresowanych najmem długoterminowym.
Model SAN - zasady funkcjonowania
Istota rozwiązań zawartych w projekcie:
- Projekt ustawy zawiera rozwiązania mające na celu łagodzenie negatywnych konsekwencji epidemii COVID-19 dla rynku najmu mieszkaniowego.
- Uzupełnia ponadto inne działania rządu ukierunkowane na rozwój sektora mieszkań dla osób o średnich i niższych dochodach oraz pomoc najemcom mającym trudności z regularnym opłacaniem czynszu z powodu utraty części dochodów w związku z pandemią.
- Projektowana ustawa określa w szczególności podmioty uprawnione do prowadzenia działalności SAN oraz zasady działania w tej formule. Zgodnie z projektem SAN-y będą specjalizować się w pozyskiwaniu mieszkań na rynku, głównie od osób fizycznych. Oferując długoletnią dzierżawę z gwarancją czynszu, będą mogły wynegocjować obniżenie stawki czynszu. Jak wskazują doświadczenia zagraniczne, obniżka może wynieść nawet ok. 20%.
- Dodatkową zachętą dla właścicieli do wydzierżawiania lokali społecznej agencji najmu są zaproponowane w projekcie zwolnienia podatkowe, w tym zwolnienie z podatku VAT.
- Dzierżawione mieszkania będą mogły być wynajęte przez SAN osobom, których dochody lub sytuacja życiowa nie pozwalają na wynajem mieszkania na zasadach komercyjnych. Wiąże to SAN-y z realizacją polityki mieszkaniowej, szczególnie w skali lokalnej, stąd zawarte w projekcie ścisłe powiązanie działalności SAN z celami mieszkaniowymi samorządów gminnych oraz umożliwienie najemcom spełniającym ustawowe kryteria dochodowe ubiegania się o dopłaty do czynszu.
- Na zasadach ogólnych SAN będą mogły rozszerzyć swoją działalność o usługi socjalne kierowane do najemców potrzebujących wsparcia w trudnej sytuacji życiowej lub stabilności niezbędnej do rozpoczęcia samodzielnego, dorosłego życia (wychowankowie pieczy zastępczej, młode rodziny).
- Funkcjonowanie SAN będzie się zatem wiązać z szeregiem korzyści społecznych, przestrzennych i finansowych. Dzięki ich działalności nastąpi zwiększenie dostępności mieszkań bez konieczności ponoszenia przez władze publiczne wydatków na budowę nowych obiektów (wskutek użytkowania mieszkań istniejących), co przełoży się na wykorzystanie istniejącej infrastruktury technicznej i społecznej. W konsekwencji zawierania wieloletnich umów z właścicielami mieszkań zwiększy się ponadto bezpieczeństwo i stabilność w ich używaniu, rozszerzy się tym samym oferta mieszkaniowa dla osób o niskich i średnich dochodach, dla których zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na zasadach rynkowych stanowiłoby nadmierne obciążenie.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii