W okresie poprzedzającym rozwód, często pojawiają się pytania o status prawny wspólnego mieszkania. Jednym z najczęstszych dylematów jest to, możliwe jest wymeldowanie małżonka przed rozwodem. Klienci często mylą administracyjną czynność wymeldowania z prawem do korzystania z mieszkania czy możliwością eksmisji.
- Zameldowanie to nie to samo co prawo do mieszkania
- Kiedy można wymeldować małżonka przed rozwodem?
- Prawo do korzystania z mieszkania w trakcie małżeństwa – art. 28(1) kro
- Podsumowanie
Zameldowanie to nie to samo co prawo do mieszkania
Na wstępie należy kategorycznie rozróżnić dwie instytucje prawne: zameldowanie i prawo do korzystania z lokalu. Zameldowanie jest czynnością o charakterze czysto administracyjnym. Służy ono potwierdzeniu faktu stałego lub czasowego pobytu danej osoby pod danym adresem. Co istotne, sam fakt zameldowania nie rodzi żadnych praw do lokalu – nie przyznaje prawa własności, najmu ani innego tytułu do przebywania w mieszkaniu
Z kolei prawo do korzystania z mieszkania to zupełnie inna kategoria, wynikająca z przepisów prawa cywilnego lub rodzinnego. Może to być prawo własności, współwłasności, najmu czy użyczenia.
Kiedy można wymeldować małżonka przed rozwodem?
Wymeldowanie małżonka w drodze decyzji administracyjnej jest możliwe, ale tylko pod ściśle określonymi warunkami. Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności, organ gminy może wymeldować osobę, która opuściła miejsce pobytu stałego i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Kluczowe jest tutaj, aby opuszczenie lokalu przez małżonka miało charakter trwały i dobrowolny. Oznacza to, że małżonek musiał wyprowadzić się z zamiarem stałej zmiany miejsca zamieszkania, a jego decyzja nie była wynikiem przymusu. Jeśli małżonek opuścił mieszkanie na skutek konfliktu, ale wciąż próbuje z niego korzystać i nie miał zamiaru go trwale opuszczać, jego wymeldowanie nie będzie co do zasady możliwe (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia z dnia 26 września 2019 r., Sygn. akt III SA/Kr 696/19, publ. LEX).
Postępowanie w przedmiocie wymeldowania wszczynane jest na wniosek właściciela lokalu lub z urzędu. W toku postępowania organ administracji bada stan faktyczny, m.in. poprzez przesłuchanie świadków czy przeprowadzenie oględzin.
Prawo do korzystania z mieszkania w trakcie małżeństwa – art. 28(1) kro
Niezależnie od kwestii meldunku, kluczową rolę w relacjach mieszkaniowych małżonków odgrywa art. 28(1) kro. Zgodnie z tym przepisem„ jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.
Przepis ten chroni interesy rodziny jako całości oraz małżonka, który nie posiada tytułu prawnego do lokalu (np. mieszkanie jest majątkiem osobistym drugiego małżonka). Prawo to powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i wygasa z chwilą jego ustania (np. poprzez rozwód).
Co ważne, uprawnienie to jest niezależne od ustroju majątkowego panującego między małżonkami (nawet przy intercyzie) i istnieje tak długo, jak długo trwa małżeństwo. Powyższe oznacza to, że nawet jeśli mieszkanie należy wyłącznie do jednego z małżonków, drugi ma ustawowe prawo w nim mieszkać, aby zaspokajać potrzeby rodziny.
Podsumowanie
Jak wskazano powyżej wymeldowanie małżonka przed rozwodem jest możliwe, o ile dobrowolnie opuścił on dom rodzinny i przeniósł swoje centrum życiowe w inne miejsce. Decydujące znaczenie dla wydania decyzji o wymeldowaniu z pobytu stałego ma przesłanka trwałości opuszczenia lokalu, przez którą należy rozumieć przebywanie poza miejscem stałego zameldowania z równoczesnym zerwaniem związków z lokalem dotychczasowym.