Początki spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce
Pierwsza ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 29 października 1920 roku regulowała tylko podstawowe kwestie związane ze spółdzielczością mieszkaniową, w tym m.in. zasady budownictwa spółdzielczego. Głównym źródłem wiedzy na temat praw członków spółdzielni do przydzielonych im mieszkań były statuty spółdzielni mieszkaniowych, które bliżej regulowały tematykę stosunków między spółdzielniami mieszkaniowymi a ich członkami oraz prawa tych ostatnich do otrzymanych lokali mieszkalnych.
Od początku spółdzielczego ruchu mieszkaniowego ukształtowały się dwie formy praw członków do przydzielonych im mieszkań: silniejsza i słabsza, które regulowały zakres uprawnień do korzystania z mieszkań przez członków spółdzielni. Początkowo nie potrafiono nadać im jednoznacznie przyporządkowujących nazw, były to więc prawa należące do kategorii praw nienazwanych.
Ustawa z 1961 roku o spółdzielniach i ich związkach
Przełomowa okazała się ustawa z 17 lutego 1961 roku o spółdzielniach i ich związkach przyjmując dla obydwu postaci praw członków jednolita nazwę: „spółdzielcze prawo do lokalu”. Kolejna regulacja z 16 września 1982 roku tylko uściśliła terminologie nazywając prawo silniejsze - własnościowym prawem do lokalu, a słabsze - lokatorskim spółdzielczym prawem do lokalu.
Obecnie obowiązująca ustawa z 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych
Od tego czasu spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce bardzo się rozwinęła. Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych wraz z nowelizacjami z lat 2002-2007 stworzyła nowe ramy prawne dla funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowych. Jednocześnie w ustawie jasno zapisano, ze w zakresie nie uregulowanym ustawą stosuje się przepisy prawa spółdzielczego z dnia 16 września 1982 roku, co jest punktem wyjścia dla określenia statutu prawnego spółdzielczych praw do lokalu.
Zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych podstawowym zadaniem spółdzielni mieszkaniowych jest zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin poprzez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu.
Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych dzieli się na pięć rozdziałów (z uwzględnieniem nowelizacji z 14 czerwca 2007 r.):
1. przepisy ogólne,
11. prawa członków spółdzielni mieszkaniowej,
2. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego,
21. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
3. prawo odrębnej własności lokalu,
31. przepisy karne,
4. zmiany w przepisach obowiązujących
oraz
5. przepisy przejściowe i końcowe.
Wyróżnia się trzy podstawowe tytuły prawne do spółdzielczych lokali mieszkalnych:
• spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
• prawo odrębnej własności lokalu
W ramach działalności spółdzielni mieszkaniowej mieści się także: budowanie lub nabywanie domów w celu przeniesienia ich własności na członków, budowanie lub nabywanie budynków w celu sprzedaży albo wynajmowania lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu znajdujących się w tych budynkach, a także ustanawianie prawa do miejsca postojowego w garażach wielostanowiskowych.
O zakresie działalności danej spółdzielni rozstrzyga także jej statut, a więc możliwe jest stosowanie wielu wariantów w zaspokajaniu potrzeb lokalowych członków spółdzielni.
Ustawa z 14 czerwca 2007 o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw zniosła możliwość ustanawiania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Zobacz też serwis: Nieruchomości