Aby sadzawka wpływała pozytywnie również na nasze samopoczucie, musimy wcześniej dokładnie ją zaplanować. W przeciwnym razie zielona woda, muł lub przecieki staną się raczej źródłem frustracji.
Na początek potrzebny będzie dobry plan.
Miejsce – wybierając miejsce pod sadzawkę należy zwrócić uwagę na nasłonecznienie, zanieczyszczenia i ukształtowanie terenu. Duże nasłonecznienie nagrzewa wodę, co sprzyja powstawaniu glonów, najlepiej więc wybrać miejsce w cieniu lub półcieniu. Bardzo ważne jest zabezpieczenie sadzawki przed wszelkimi zanieczyszczeniami, które mogą dodatkowo obciążyć system filtracyjny. Opadające liście, gałęzie i resztki skoszonej trawy zwiększają ilość substancji odżywczych w wodzie, co prowadzi do rozkwitu glonów. Dodatkowo, gnijące resztki zatruwają wodę. Niedopuszczalne jest także spływanie chemikaliów, nawozów i wody opadowej do sadzawki. Jest to szczególnie niebezpieczne przy spadkach terenu, gdzie niezbędny jest dobry drenaż.
Zobacz także: Materiały stosowane w budowie oczek wodnych
Wielkość – planując wielkość sadzawki należy uwzględnić całościowy koszt jej budowy i utrzymania. Nie dotyczy to tylko kosztu wykopu i izolacji, ale także zakupu odpowiedniego systemu filtracyjnego i jego eksploatacji. Lepiej wybudować mniejsze oczko niż dobrać za mały system filtracyjny. Pamiętajmy także o tym, że system filtracyjny pracuje przez cały sezon bez przerwy, a więc należy poznać przybliżone koszty poboru energii.
Kształt – budując oczko wodne należy pamiętać o bezpieczeństwie. Brzegi dzielimy na strefy brzegowe umożliwiające wejście i wyjście z niecki oraz obsadzenie jej roślinami. Zbiornik powinien posiadać strefę głęboką, która chłodzi powierzchniową warstwę wody nagrzewaną przez słońce. Pamiętajmy także o dobrej cyrkulacji wody w oczku.
Rośliny – rośliny stanowią ważny element oczka wodnego, zarówno pod względem estetycznym jak i praktycznym. Planując kształt zbiornika wyznacz miejsca do sadzenia roślin przybrzeżnych i pływających. Rośliny mogą wspomagać oczyszczanie zbiornika pod warunkiem, że zmusimy je do pobierania substancji odżywczych z wody. Rośliny pływające zacieniają oczko a niektóre z roślin przybrzeżnych posiadają właściwości oczyszczające. Wcześniejsze zaplanowanie nasadzeń jest zatem bardzo ważne.
Ryby – stanowią piękny akcent w oczku, ale są także głównym źródłem zanieczyszczeń. Jeszcze przed założeniem sadzawki należy podjąć decyzję o tym, czy znajdą się w niej ryby, w jakiej ilości i jakiego typu. Hodowla ryb do 1kg/1000 litrów zmusi nas do podwojenia możliwości systemu filtracyjnego. Jeszcze bardziej wymagające są karpie Koi.
Zobacz także: Jak samodzielnie wykonać instalację nawadniającą
System filtracyjny – małe zbiorniki ogrodowe nie posiadają możliwości samoregulacji czystości, dlatego niezbędny jest system filtracji. Przy doborze urządzeń najlepiej skorzystać z usług specjalisty. Jeżeli jednak decydujemy się na samodzielne zakupy, to pamiętajmy o tym, że woda w zbiorniku niezarybionym powinna zostać trzykrotnie przefiltrowana w ciągu doby.
Wykonanie sadzawki
Krok I: Prace rozpoczynamy od wyznaczenia krawędzi sadzawki. Do tego celu użyjemy węża ogrodowego lub liny. Układamy wąż tak, aby odwzorowywał krawędzie zbiornika oraz strefy głębokości. Grunt wykopujemy warstwami, przechodząc od strefy płytkiej do głębokiej. Przy dużych zbiornikach można użyć koparki. Po wybraniu gruntu nieckę należy uformować i wygładzić, oraz dokładnie oczyścić z wszelkich elementów mogących uszkodzić membranę izolacyjną. Jeżeli w gruncie znajdują się ostre korzenie lub śmieci, warto wyłożyć nieckę geowłókniną.
Krok II: Na ukształtowaną i zabezpieczoną nieckę zbiornika układamy folię izolacyjną do oczek wodnych. Warto pozostawić na brzegach duże zakładki, ponieważ pod naporem wody folia będzie się naciągała. Folię docinamy po zalaniu zbiornika, pozostawiając minimum 50 cm zakładki.
Krok III: Brzegi zbiornika powinny być w jednym poziomie, który ustalimy przy pomocy poziomicy lub niwelatora. Krawędź zbiornika tworzy barierę kapilarną, powstrzymującą „wyciąganiu” wody przez otaczający grunt i rośliny. Do zbudowania takiej bariery kapilarnej można użyć płyt betonowych, kamieni lub rury PE usztywnionej przy pomocy kołków na zaprawie cementowej. Folię na brzegu maskujemy kamieniami, żwirem lub matą żwirową. Przy równym gruncie lub spadku w stronę oczka warto wykonać drenaż z żwiru otoczonego włókniną. Oczko wodne powinno posiadać także przelew z studzienką chłonną lub odpływem.
Zobacz także: Oczko wodne na wiosnę
Krok IV: Po wykonaniu niecki należy wykończyć strefy brzegowe żwirem i kamieniami ułożonymi na włókninie. Część głęboką można pozostawić bez maskowania, gdyż czarna folia pokryje się zielonkawym nalotem, co stworzy efekt naturalnego dna. Na koniec sadzimy rośliny, zabezpieczając bryły korzeniowe przed wypłukiwaniem przy pomocy specjalnych worków lub geowłókniny. Przed zalaniem zbiornika wodą należy jeszcze raz sprawdzić stan folii i poszukać ewentualnych uszkodzeń.
Krok V: Nieckę napełniamy wodą wodociągową. Zanim oczko za pomocą systemu filtracyjnego uzyska równowagę biologiczną mogą minąć 2-3 tygodnie. W tym czasie sadzawka może się zazielenić. Rozkwit dobroczynnej flory bakteryjnej można przyśpieszyć stosujący preparaty biologiczne. W oczkach wodnych nigdy nie stosujemy chloru ani innych środków chemicznych niszczących mikroorganizmy. Jeżeli glony utrzymują się zbyt długo, warto zbadać parametry chemiczne wody.
Woda wodociągowa może wymagać ustabilizowania zawartości związków chemicznych i pH, w czym pomogą nam specjalne preparaty. Wodę można zbadać w laboratorium lub firmie ogrodniczej, posiadającej stację diagnostyczną.
Zobacz także: Zielona woda w oczku wodnym