Jak poinformowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, w procedowanym obecnie (etap uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych) projekcie ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy (wykaz prac legislacyjnych: UD101) znajduje się propozycja zmiany przepisów prawa budowlanego wyłączająca jednoznacznie i wprost budowę zbiorników bezodpływowych na wody opadowe lub wody roztopowe o pojemności do 10 m3 z konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę.
Program "Moja Woda" a prawo budowlane
Minister Klimatu i Środowiska Michał Kurtyka, w odpowiedzi na interpelację poselską nr 11305 w sprawie programu "Moja Woda", poinformował, że zgodnie z dominującą wykładnią w aktualnie obowiązującym stanie prawnym uzyskanie pozwolenia na przydomowe zbiorniki retencjonujące i zbierające wody opadowe z terenu posesji nie jest wymagane.
Dominująca linia orzecznicza w tym zakresie odwołuje się do wykładni celowościowej ustawy Prawo budowlane, a także do racjonalności ustawodawcy oraz dotyczy zbiorników na wodę deszczową o pojemności mniejszej niż 10m3 (zbiorniki przydomowe), w tym zbiorników podziemnych. Niemniej jednak, jak podkreślił Minister, istnieje niejednoznaczność interpretacyjna przepisów ustawy Prawo budowlane dotyczących konieczności uzyskiwania takich pozwoleń.
Zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę
W świetle art. 28 ust. 1 ustawy Prawo budowlane (dalej także "ustawa") roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31 ustawy.
Analiza zawartego w art. 29 ust. 1 i 2 ustawy katalogu robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia budowlanego wskazuje jednoznacznie, że zwolnieniem objęte zostały m.in. takie inwestycje jak:
- "budowa przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę",
- "budowa zbiornika bezodpływowego na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3",
- "budowa sieci kanalizacyjnych",
- "budowa przyłączy kanalizacyjnych",
- "budowa instalacji kanalizacyjnych wewnątrz użytkowanego budynku" (art. 29 ust. 1 pkt 3, 3a, 19a lit. c, 20, 27 ustawy).
Wymienione obiekty dobitnie obrazują, że wolą ustawodawcy jest objęcie zwolnieniem z obowiązku uzyskania pozwolenia budowlanego tych robót budowlanych, które dotyczą niezbędnej infrastruktury kanalizacyjnej. Co istotne, że w ww. katalogu znajdują się obiekty o większym stopniu skomplikowania i oddziaływania, niż zbiornik na deszczówkę o pojemności do 10 m3. Zaznaczyć należy także, że w przeciwieństwie do zbiornika bezodpływowego na ścieki, warunki techniczne w zasadzie nie regulują wymagań techniczno-budowlanych dotyczących realizacji zbiorników na wodę opadową.
Budowa zbiornika na deszczówkę a pozwolenie na budowę
Niemniej jednak, jak zaznaczył Minister Klimatu i Środowiska, z uwagi na kluczową rolę ww. obiektów w zakresie wspierania tzw. małej retencji, w tym rozwoju przydomowych instalacji na wody opadowe, podjęta została decyzja o doprecyzowaniu aktualnego stanu prawnego.
W związku z tym, w procedowanym obecnie (etap uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych) projekcie ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy znajduje się propozycja zmiany przepisów prawa budowlanego wyłączająca jednoznacznie i wprost budowę zbiorników bezodpływowych na wody opadowe lub wody roztopowe o pojemności do 10 m3 z konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę (art. 40 ust. 1 projektu ustawy).
Rozwiązania zawarte w noweli o przeciwdziałaniu skutkom suszy
Projekt ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy jest wynikiem prac zespołu międzyresortowego ds. suszy, a także wynikiem ogólnopolskich konsultacji Programu Stop suszy. Głównym celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie do systemu prawnego katalogu rozwiązań służących mitygacji lub ograniczaniu skutków suszy.
W obszarze przygotowania i realizacji inwestycji projekt ustawy ma na celu wprowadzenie ułatwień proceduralnych umożliwiających sprawną realizację ważnych z punktu widzenia interesów państwa i społeczeństwa przedsięwzięć obejmujących budowę, przebudowę lub zmianę sposobu użytkowania a także utrzymania istniejących urządzeń wodnych służących ograniczeniu występowania zjawiska suszy w Polsce.
W obszarze planowania przestrzennego projekt ma na celu wprowadzenie mechanizmów zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania zabudowy powierzchni chłonnych na spływ wód.
W obszarze produkcji rolniczej celem projektu jest wprowadzenie ułatwień dla wykorzystania zasobów wodnych dla nawodnień oraz poprawa funkcjonowania systemu melioracji wodnych.
Przygotowanie inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy wymaga wszczynania szeregu postępowań administracyjnych, których ostateczne i prawomocne zakończenie może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Dlatego projekt ustawy przewiduje szereg uproszczeń w procedurze przygotowania i realizacji inwestycji, polegających w szczególności:
1) wprowadzeniu do systemu prawnego, wydawanej przez właściwego wojewodę decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy, która będzie instrumentem całościowo regulującym kwestię realizacji inwestycji i jej poszczególnych części, co doprowadzi do minimalizacji liczby postępowań oraz czasu potrzebnego na wydanie aktów administracyjnych niezbędnych do realizacji inwestycji,
2) uproszczeniu procedury uzyskiwania decyzji poprzedzających decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy, np. decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji ww. inwestycji,
3) przyśpieszeniu postępowań administracyjnych przez określenie czasu na wydanie przez organy administracyjne poszczególnych rozstrzygnięć,
4) wprowadzeniu przepisów pozwalających inwestorowi na skuteczne uzyskanie prawa do nieruchomości niezbędnych do realizacji inwestycji, przy jednoczesnym zapewnieniu adekwatnego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia bądź odszkodowania za ograniczenie praw do nieruchomości oraz poszanowaniu praw podmiotów, którym przysługiwały prawa rzeczowe oraz wynikające ze stosunków obligacyjnych do tych nieruchomości,
5) umożliwieniu inwestorowi wejścia na teren nieruchomości w celu wykonania pomiarów, badań lub innych prac niezbędnych do sporządzenia karty informacyjnej przedsięwzięcia lub raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, o których mowa w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2020 r. poz. 283, z późn. zm.),
6) wyłączeniu w określonym zakresie zastosowania przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. poz. 1777) oraz przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1161, z 2020 r. poz. 471) w przypadku przygotowywania inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy.
Ustawa wprowadza pakiet rozwiązań, które będą wiązały się ze zmianą aktów prawnych, regulujących kwestie gospodarowania zasobami środowiska (m.in. Prawo wodne, ustawa o ochronie przyrody), a także przepisów dot. zagospodarowania przestrzennego, techniczno-budowlanych, czy fiskalnych.
W ustawie Prawo wodne wprowadza się zmiany dot. m.in. zmniejszenia progu powierzchni, od której liczy się opłatę za utratę naturalnej retencji terenowej , jak również zwiększenia udziału tej opłaty w przychodach gmin z warunkiem przeznaczenia części tych przychodów na rozwój retencji.
W zmianach Prawa wodnego uwzględniono również zwolnienie właścicieli gruntów rolnych z ponoszenia opłaty za utratę naturalnej retencji terenowej, ponieważ nieruchomości należące do właścicieli gruntów rolnych znajdują się w zdecydowanej większości na terenach przepuszczalnych, pozamiejskich, w sąsiedztwie gruntów rolnych, gdzie nie występuje problem związany z podtopieniami oraz nadmiernym odpływem wód z danego terenu.
Ustawa wprowadza zmiany, mające na celu poprawę sytuacji w zakresie zapewnienia wody dla rolnictwa, poprzez regulacje dotyczące warunków formalnoprawnych dotyczących gromadzenia wody na cele rolnicze, w tym budowy stawów wodnych. Wprowadza się zmiany w funkcjonowaniu systemu zarządzania urządzeniami melioracji wodnych. Gminom przypisuje się zadania w zakresie melioracji tworząc jednocześnie system planowania, realizacji i finansowania działań utrzymaniowych w odniesieniu do urządzeń melioracji wodnych.
Rozwiązania proponowane niniejszą ustawą mają również upraszczać procedury budowy urządzeń wodnych na terenach leśnych.
Projektowane przepisy wprowadzą uproszczenie obowiązujących procedur i wprowadzenie ułatwień przy realizacji zadań zwiększających retencję. Stąd ustawa wprowadza zmiany w innych przepisach. Obejmują one nowe rozwiązania, jak i modyfikację już istniejących. Propozycje dotyczą obszaru planowania przestrzennego i retencji terenowej, ochrony środowiska, ułatwienia w zakresie procedur znajdujących się w Prawie wodnym i Prawie budowlanym, w tym legalizację istniejących urządzeń do poboru wody w celu ich zewidencjonowania na potrzeby prowadzenia racjonalnego gospodarowania wodami. Przepisy obejmują także obszary dotyczące melioracji wodnych, w tym ich utrzymania przez gminy, spółki wodne, wykorzystania i zagospodarowania wody na potrzeby rolnictwa. Część przepisów ma charakter porządkujący i dostosowujący m.in. Prawa wodnego i Prawa geologicznego i górniczego.
W obszarze koordynacji proponowane przepisy mają na celu umożliwić wpływ ministra ds. gospodarki wodnej na kształt planów inwestycyjnych na poziomie regionalnym oraz na zapewnienie środków europejskich na ten cel poprzez obowiązek uzgadniania wybranych dokumentów z uwzględnieniem właściwego bilansu wodnego.
Projekt ustawy wprowadza także rozwiązania, które mają wzmocnić rolę ministra gospodarki wodnej związaną z pracami Komitetu do spraw Umowy Partnerstwa oraz realizowanymi w ramach wieloletnich planów inwestycyjnych województwa, co pozwoli zapewnić większe wsparcie dla inwestycji mających na celu przeciwdziałanie skutkom suszy od strony finansowej. Inwestycje te są ważne dla zapewnienia stabilnego wzrostu gospodarczego Polski. Zasadnicze skrócenie ścieżki pozyskiwania niezbędnych pozwoleń przyczyni się do efektywnego wydatkowania środków publicznych.
Zobacz: Projekt ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy (numer projektu UD101)