Instalacja elektryczna to sieć kabli, w których żyły robocze biegną obok neutralnych i ochronnych, które nigdzie się nie stykają. Do przepływu prądu dochodzi po zamknięciu obwodu na końcach odgałęzień odbiornikiem. Prąd zawsze płynie po najkrótszej z możliwych tras, trasą o najniższym oporze przepływu. Jeśli dojdzie do zetknięcia żył mamy do czynienia ze zwarciem.
Do zwarcia dochodzi przed odbiornikiem lub w samym odbiorniku. Jeśli dojdzie do zwarcia w odbiorniku na skutek uszkodzenia w nim samym, należy go odłączyć, by zminimalizować zniszczenia i wyeliminować źródło zagrożenia porażeniem. Jeśli dojdzie do zwarcia przed odbiornikiem, następuje nagły wzrost natężenia prądu. Prąd znajdzie drogę miedzy żyłami, a opór przepływu jest minimalny. Prąd zwarciowy płynie po najkrótszej trasie i nie zniszczy sprzętu elektronicznego, który jest na końcu obwodu i ma opór własny. Po tak gwałtownym wzroście natężenia zadziała zabezpieczenie nad prądowe lub w gorszej wersji pierwsza ulegnie przepaleniu część instalacji.
Przecież zniszczenia sprzętu elektronicznego się zdarzają. Co je niszczy?
Zniszczenie sprzętu elektronicznego może być spowodowane przez pojawienie się na zasilaniu prądu o wartości innej niż te, do którego sprzęt został zaprojektowany. Wymienię najczęstsze przyczyny zmiany parametrów zasilania. Transformator, to urządzenie energetyczne, które obniża napięcie przesyłowe średnie do niskiego. Jeśli nie działa prawidłowo, może być przyczyną zniszczeń sprzętu elektronicznego. Wyładowanie atmosferyczne, pioruny mogą zaszkodzić urządzeniom elektronicznym bezpośrednio uderzając w sieć zasilania lub pośrednio. Wyładowaniom atmosferycznym towarzyszy silny impuls elektromagnetyczny, który – jeśli ma miejsce dostatecznie blisko – indukuje w liniach kablowych impuls wyższego napięcia. Impuls wyidukowany jest stanowczo słabszy od bezpośredniego uderzenia może jednak zaszkodzić delikatnej elektronice.
Zobacz także: Jak należy wykonać instalację oświetleniową w ogrodzie?
Jak zabezpieczyć sprzęt przed zagrożeniami z sieci zasilającej?
Można chronić cenne urządzenia dwiema metodami. Przez indywidualne zabezpieczenie samych ważnych urządzeń oraz przez kompleksowe zabezpieczanie całej instalacji przed zmianami parametrów prądu zasilania. Rozpocznę od niedoskonałych, ale stosunkowo tanich zabezpieczeń. Indywidualnie można zasilić sprzęt elektroniczny przez listwę przeciw przepięciową, a kompleksowo wyłącznik przepięciowy instalowany na głównej linii zasilającej budynek. Podobieństwo nazewnictwa nie jest przypadkowe, bo te zabezpieczenia chronią przed impulsami, przepięciami, nagłym wielkim, wzrostem napięcia. Listwa przeciw przepięciowa ma włącznik, własne bezpieczniki topikowe, rurkowe, układ warystorowy przeciw przepięciowy i może mięć stabilizator napięcia. Nie chronią natomiast przed mniejszymi wzrostami napięcia, które mogą być równie szkodliwe. Po zmianie napięcia z 220 V na 230 V nie wymienialiśmy niczego w domu, bo urządzenia tolerują taką zmianę. Co się stanie, gdy zmiana byłby większa niż o 10 V? Zmiany typu 230 V na 290 V zdarzają się bardzo rzadko, ale jest to możliwe. Lepszym indywidualnym lub kompleksowym zabezpieczeniem są wyłączniki nad napięciowe pełniące kilka funkcji ze stałymi nastawami napięć i przepięć. Bardzo dobrym zabezpieczeniem indywidualnym są stacje awaryjnego zasilania UPS, wyposażone w układy pomiarowe poza zasadniczą funkcją doskonale zabezpieczają elektronikę przed zmianami na zasilaniu. Profesjonalne zabezpieczenia urządzeń elektronicznych produkowane w zakładach automatyki zabezpieczeń to urządzenia wyposażone w układy pomiarowe wszystkich parametrów prądu zasilania, z możliwością programowania progów zadziałania oraz rodzaju reakcji na zakłócenie.
Zobacz także: Jak zlokalizować zwarcie instalacji elektrycznej?