Prace przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych powinny być wykonywane przez osoby do tego uprawnione. To od doświadczenia i wiedzy tych osób zależy bezpieczeństwo użytkowników oraz zwierząt znajdujących się w pobliżu tych urządzeń, a więc bezpieczeństwo każdego z nas.
Poziom zagrożenia
W zakresie domowych instalacji elektrycznych mamy do czynienia na ogół z napięciem przemiennym 230 V (tzw. napięcie fazowe) oraz 400 V w obwodach tzw. siły (zasilanie 3-fazowe). Poziomy tych napięć stanowią zagrożenie dla każdego organizmu żywego, dlatego też wszelkie manipulacje przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych wymagają wiedzy i doświadczenia od osób wykonujących te czynności. Błędy popełnione przy tego typu pracach skutkować mogą nie tylko zagrożeniem dla osób je wykonujących, ale również dla osób postronnych, użytkujących w późniejszym czasie dane urządzenia lub instalacje.
W normalnych warunkach środowiskowych (np. pokój dzienny, pomieszczenia suche), za napięcie bezpieczne dla zdrowia i życia człowieka, przy długim kontakcie z jego organizmem, uważa się wartość nie większą niż 50 V (napięcia przemiennego). W niektórych przypadkach, gdy występują warunki szczególnego zagrożenia życia, napięcie bezpieczne to maksymalnie 25 V (np.: łazienki, sauny).
Osoba uprawniona
Polskie prawo określa do jakich prac wymagane są odpowiednie kwalifikacje zawodowe, a mianowicie jest o tym mowa w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 28.04.2003r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. 2003 nr 89. poz. 828.).
Do takich prac należą, m.in.: montaż gniazd i oświetlenia, podłączanie urządzeń na stałe (kuchenka elektryczna), wymiana bezpieczników (wyłączników nadprądowych) oraz wszelkie przełączenia w puszkach instalacyjnych.
Do różnych prac wymaga się różnych zakresów posiadanych uprawnień, jednakże stanowi to odrębny temat, wykraczający poza ramy tego artykułu. Ponadto osoba posiadająca świadectwo kwalifikacyjne ma obowiązek ocenić, czy zakres robót nie przekracza jego kompetencji.
Ile „może” użytkownik nieuprawniony
Zgodnie z § 4. ww. Rozporządzenia, nie wymaga się posiadania uprawnień w zakresie obsługi urządzeń i instalacji u użytkowników eksploatujących „urządzenia elektryczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi”.
Zapis powyższy oznacza, że nie wymaga się jakichkolwiek kwalifikacji i uprawnień do obsługi urządzeń, jak np. AGD i RTV, jeżeli urządzenia te posiadają instrukcję obsługi i spełniają powyższe warunki napięcia znamionowego i mocy znamionowej.
Warunek posiadania instrukcji użytkowania jest zazwyczaj spełniony, ponieważ takich instrukcji wymagają odrębne przepisy. Podobnie pozostałe warunki dotyczące napięcia znamionowego oraz mocy znamionowej. Wyjątek mogą stanowić, np. przepływowe podgrzewacze wody, których moc znamionowa niekiedy przekracza wartości 20 kW. Na szczęście takie urządzenia nie są zbyt często u nas instalowane.
Podsumowanie
W domowych instalacjach elektrycznych występuje napięcie niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt, jednakże fakt ten nie stanowi przesłanki do uznania tych instalacji i urządzeń za bezwzględnie niebezpieczne i zabronione. Od użytkownika wymaga się, aby stosował się do załączanych (do odkurzaczy, pralek, czy zmywarek) instrukcji użytkowania, a także dbałości o ich stan techniczny z pomocą osób do tego uprawnionych.
Zobacz także: Kto jest odpowiedzialny za stan techniczny instalacji elektrycznej?
Regularne przeglądy i sprawdzenia instalacji domowych i zabezpieczeń w celu oceny ich stanu technicznego przez osoby uprawnione, a także ich prawidłowa eksploatacja (użytkowanie), pozwalają na istotne zminimalizowanie zagrożeń związanych z występującym potencjałem w sieci.