Lokale użytkowe w spółdzielniach można podzielić na cztery grupy:
a) lokale do których przysługuje władającym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
b) lokale do których prawo własności przysługuje spółdzielni mieszkaniowej;
c) lokale będące własnością spółdzielni i wynajmowane osobom, które w całości lub w części pokryły koszty ich budowy;
d) lokale własnościowe.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego kształtuje się bardzo podobnie do spółdzielczego własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego. Związane są z nim podobne prawa i obowiązki. Podstawowe uprawnienia związane z tym prawem to prawo do korzystania z lokalu oraz prawo do rozporządzania prawem do lokalu. Członek spółdzielni powinien korzystać ze swojego lokalu użytkowego zgodnie z jego przeznaczeniem. Prawo to jest zbywalne i dziedziczne.
Lokale użytkowe będące własnością spółdzielni
W wielu spółdzielniach jest pewna liczba lokali użytkowych, które pozostają własnością spółdzielni. Zwykle lokale te są wynajmowane przez spółdzielnie. W takich przypadkach, przychody z wynajmu powiększają przychody spółdzielni, co pozwala na zmniejszenie opłat czynszowych pobieranych od osób użytkujących inne lokale w spółdzielni. W niektórych przypadkach takie lokale przeznaczane są do użytku członków spółdzielni, np. w związku z prowadzoną przez spółdzielnię działalnością kulturalną.
Lokale użytkowe wynajmowane przez osoby które pokryły koszty ich budowy
Budowa wielu lokali użytkowych powstałych w spółdzielniach przed 1990 rokiem została sfinansowana na podstawie umowy zawartej ze spółdzielnią, która w zamian za partycypację określonej osoby w kosztach budowy budynku zobowiązywała się zawrzeć z nią w przyszłości umowę najmu położonego w nim lokalu. Osoby takie, mimo pokrywania kosztów budowy związanych z lokalem, otrzymywały w zamian tylko prawo najmu lokalu, będące prawem o wiele słabszym od spółdzielczych praw do lokali.
Na pisemne żądanie najemcy lokalu użytkowego (w tym garażu, a także najemcy pracowni wykorzystywanej przez twórcę do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki) który poniósł w pełni koszty budowy tego lokalu albo ponieśli je jego poprzednicy prawni, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tą osobą umowę przeniesienia własności tego lokalu po dokonaniu przez najemcę spłaty z tytułu udziału w nieruchomości wspólnej oraz spłaty zadłużenia z tytułu świadczeń wynikających z umowy najmu.
Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy przeniesienia własności (ograniczone ustawowo do 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę), oraz koszty sądowe związane z założeniem księgi wieczystej i wpisania prawa własności obciążają osobę na rzecz której spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu.
Z chwilą zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu, do którego członkowi albo osobie niebędącej członkiem przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, w tym spółdzielcze prawo do garażu, hipoteki ustanowione na tych ograniczonych prawach rzeczowych obciążają nieruchomości powstałe w wyniku zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu.
Zobacz też serwis: Nieruchomości