Nakaz rozbiórki w przypadku samowoli budowlanej
W myśl art. 48 Prawa budowlanego właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej wyda nakaz rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części znajdującego się w trakcie budowy lub już wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. Ponadto, zgodnie z obowiązującym orzecznictwem, także brak dokonania uprzedniego zgłoszenia o zamiarze wykonania robót budowlanych lub wniesienie przez dany organ sprzeciwu względem przyszłych robót budowlanych, będą skutkowały powstaniem samowoli budowlanej, uprawniającą organ nadzoru budowlanego do nakazania rozbiórki.
Jak wskazano w zacytowanym powyżej przepisie samowola budowlana może dotyczyć również części danego obiektu budowlanego. Jednakże należy zaznaczyć, iż wspomniana część budynku powinna być na tyle samodzielna i niezależna od całości budynku w taki sposób, aby przeprowadzenie jej rozbiórki nie skutkowało koniecznością ingerencji w pozostałą – legalnie postawioną – część obiektu budowlanego.
Istotne jest, aby przy poruszonej problematyce związanej z samowolą budowlaną, wspomnieć, iż nałożony obowiązek rozbiórki obiektu budowlanego będzie obciążał nie tylko inwestora, ale także ewentualnego nabywcę, który np.: kupił bądź odziedziczył nielegalnie wzniesiony obiekt budowlany. Nie ustosunkowanie się do nałożonego obowiązku oraz prowadzenie dalszych robót budowlanych stanowi przesłankę, uprawniającą organ do nałożenia grzywny bądź skierowanie do sądu wniosku o ukaranie. Przewidywaną karą za wspomniane wykroczenie jest grzywna, kara ograniczenia wolności albo w skrajnych przypadkach kara pozbawienia wolności do lat 2.
Dodatkowo przepisy prawa budowlanego przewidują możliwość odstąpienia przez organ od wydania decyzji o przymusowej rozbiórce obiektu budowlanego. W pierwszej kolejności gdy zostanie dowiedzione, że samowola budowlana będzie zgodna (ale nie niesprzeczna) z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Po drugie w sytuacji, gdy zostanie stwierdzone, że nielegalnie budowany lub wybudowany obiekt nie przeczy przepisom, w szczególności związanym z wymogami techniczno-budowlanymi, w zakresie, który uniemożliwia doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z prawem. Warto również zaznaczyć, że zgodnie z obowiązującym orzecznictwem, nakaz rozbiórki może być orzeczony dopiero wówczas, gdy zostanie stwierdzony brak przesłanek, uprawniających do legalizacji danej samowoli budowlanej.
Zobacz także: Samowola budowlana i jej legalizacja
Nakaz rozbiórki obiektu nieużytkowanego lub niewykończonego
Jak wcześniej wspomniano jest to druga z sytuacji, w której organ administracji architektoniczno-budowlanej może wydać nakaz rozbiórki. Nałożony na właściciela lub zarządcę nakaz eliminacji obiektu i uporządkowania terenu, w tym przypadku, będzie się odnosił do nieużytkowanych lub niewykończonych, jednocześnie nie nadających się do remontu, odbudowy lub wykończenia obiektów budowlanych. Przepisy prawa budowlanego określają trzy, samodzielne wobec siebie, okoliczności dotyczące stanu budynku, a mianowicie gdy obiekt jest nieużytkowany, niewykończony lub zniszczony. Należy zaznaczyć, iż spod reżimu cytowanego artykułu wyłączone są obiekty wpisane do rejestru zabytków, bez względu na stan zachowania. Jednakże wykluczenie nie będzie jednak dotyczyło obiektów budowlanych, niewpisanych do wspomnianego wyżej rejestru, lecz tylko objętych ochroną konserwatorską wedle miejscowego planu zagospodarowania. Wówczas nakaz rozbiórki zostanie wydany po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, który może się zgodzić bądź sprzeciwić danemu działaniu.
Szczegółowe regulacje dotyczące rozbiórki omawianej kategorii obiektów budowlanych określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 sierpnia 2004r. w sprawie warunków i trybu postępowania w sprawach rozbiórek nieużytkowanych lub niewykończonych obiektów budowlanych. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem przed wydaniem decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego, właściwy organ zobowiązany jest do ustalenia przyczyny niewykonania przez właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego remontu, odbudowy lub wykończenia, a następnie dokonuje oględzin i oceny stanu technicznego bądź w przypadku powstania wątpliwości co do stanu technicznego obiektu nakazuje właścicielowi lub zarządcy sporządzenie ekspertyzy stanu technicznego. Organ uprawniony jest także do przeprowadzenia rozprawy.
Jeżeli obiekt spełnia wszystkie przesłanki, właściwy organ wydaje decyzję, która powinna zawierać wyraźny nakaz rozbiórki określonego obiektu budowlanego oraz uporządkowania terenu oraz termin, do którego adresaci powinni przystąpić do wykonania rozbiórki oraz data jej zakończenia wraz z uporządkowaniem terenu. Termin przystąpienia do rozbiórki nie powinien być krótszy niż 6 tygodni, licząc od dnia doręczenia adresatowi decyzji o nakazie rozbiórki. Podmiotem uprawnionym do wydania tego rodzaju decyzji jest organ pierwszej instancji nadzoru budowlanego, a zatem powiatowy lub wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego.
Zobacz serwis: Prawo budowlane