Zabytek
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nieruchomość zabytkowa oznacza nieruchomość będącą dziełem człowieka lub związaną z jego działalnością i stanowiącą świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Blokada obrotu zabytkami
Blokada obrotu zabytkami jest spowodowana przede wszystkim tym, że w Polsce nie istnieje ustawa reprywatyzacyjna. Zgłoszenie roszczeń reprywatyzacyjnych w stosunku do konkretnej nieruchomości powoduje wstrzymanie przygotowań do jej sprzedaży na rzecz osób trzecich.
Ponadto zdarza się, że posiadacze nieruchomości nie realizują zaleceń konserwatorskich. Za taki stan odpowiedzialni są właściciele obiektów i organy samorządowe, które nie informują wojewódzkich konserwatorów zabytków o zmianach zachodzących w obiektach wpisanych do rejestru zabytków.
Agencja Nieruchomości rolnych ma duży problem z ochroną zabytków, które otrzymała jako dodatek do nieruchomości rolnych, przejętych od PGR-ów. Aby utrzymać je w należytym stanie wymagane są duże nakłady finansowe, a od początku swojej działalności do 2009 r. agencja otrzymała tylko 110 mln zł.
Niekorzystną sytuację nieruchomości zabytkowych potęguje też fakt, że Prezes Rady Ministrów zakazał sprzedaży nieruchomości, do których roszczenia zgłosili właściciele lub spadkobiercy, do czasu ustawowego uregulowania.
Zobacz również: Kiedy nabywana nieruchomość może być obciążona prawem pierwokupu
Obowiązki nabywcy
Dokonując nabycia nieruchomości należy pamiętać, że zmiana stanu prawnego nieruchomości wymaga powiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków w terminie miesiąca od dnia wystąpienia lub powzięcia o nich wiadomości.
Niedopełnienie tego obowiązku spowoduje nałożenie kary grzywny. W umowie sprzedaży, zamiany, darowizny lub dzierżawy zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, a stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przy określaniu sposobu korzystania z tego zabytku należy nałożyć na nabywcę lub dzierżawcę obowiązek przeprowadzenia w określonym terminie niezbędnych prac konserwatorskich przy tym zabytku.
Proponowane zmiany
Służba ochrony zabytków potrzebuje zmian, które będą obejmować utworzenie jednej bazy danych o zabytkach nieruchomych, pozwalającej na uzyskanie przede wszystkim aktualnej informacji o właścicielu i posiadaczu zabytku.
Oprócz tego należałoby wyeliminować rozbieżności interpretacyjne dotyczące obowiązku posiadania dokumentacji konserwatorskiej, programu prac i programu zagospodarowania obiektów pozostających w użytkowaniu. Konieczne jest również wprowadzenie obowiązku oznakowania zabytków wpisanych do rejestru.
Zobacz również serwis: Dom i działka