Zakup i sprzedaż nieruchomości w czasie COVID-19 - przewidywanie nieprzewidzianych sytuacji
Chociaż boom na rynku nieruchomości widać nawet bez lupy, i wiele osób chętnie chce nabyć mieszkanie, dom czy działkę, to z drugiej strony pojawiło się wiele nowych sytuacji, które należy przewidzieć, aby nie popaść w kłopoty. Zakup i sprzedaż nieruchomości to czynności, w których obracamy majątkiem znacznej wartości, a dodatkowo często powiązana jest z innymi zdarzeniami i przedsięwzięciami życiowymi. Pojawiające się trudności w trakcie jednej transakcji wpływają na cały proces, który niczym kostki domina ustawione w rzędzie, może się posypać…
Oglądanie nieruchomości
Jednym z elementów prewencji zdrowotnej podczas Covid-19 jest ograniczanie kontaktów interpersonalnych, zachowywanie dystansu, noszenie maseczek i dezynfekcja rąk. I te wszystkie elementy mogą być zachowane w czasie oglądania nieruchomości na sprzedaż. Dokładne oglądanie zdjęć i wirtualnych spacerów, zadawanie pytań telefonicznie, aby wyeliminować już na tym etapie nieruchomości, które nie spełniają oczekiwań i z drugiej strony wypytywanie potencjalnych kupców o ich preferencje, aby uniknąć zbędnych wizyt - są jak najbardziej na porządku dziennym. Także unikanie oględzin całymi rodzinami, ograniczając się tylko do osób decyzyjnych i ewentualnych fachowców, których opinia jest niezbędna poprawia bezpieczeństwo wszystkich uczestników takiego spotkania.
Kompletowanie dokumentów
Przed pandemią wiele dokumentów mogło być dostępnych od ręki… a teraz też tak może być, ale trzeba wcześniej się zapisać na wizytę w urzędzie. W zależności od urzędu i jego wydziału dogodne terminy mogą być odległe, więc warto wcześniej sprawdzić jak to wygląda w danym przypadku. Niestety, co urząd to inne procedury, które dodatkowo w zależności od sytuacji epidemicznej mogą ulec zmianie. Na szczęście wiele dokumentów możemy uzyskać elektronicznie lub korespondencyjnie. W tym przypadku należy przewidzieć czas na ich wydanie i wysyłkę, który w obecnych czasach może być dłuższy.
Przed pandemią zazwyczaj zaświadczenie “że lokal jest ewidencyjnie wolny” pobierało się na ostatnią chwilę. Teraz może nie być to realne, z uwagi np. na brak dostępnych terminów wizyt w urzędzie.
Niestety, w niektórych miejscach czas wydawania dokumentów znacząco się wydłużył, co jest związane z absencją personelu i brakiem możliwości efektywnej pracy zdalnej urzędników. Pierwsze tygodnie pandemii i narodowa kwarantanna w zasadzie włączyły pracę w wielu miejscach, a zaległości jakie wtedy narosły do dziś nie zostały rozładowane.
Księgi wieczyste
Artykuł 5. Ustawy o księgach wieczystych i hipotece mówi, że: “W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).”
To bardzo dobre zabezpieczenie dla kupujących nieruchomość, w których interesie jest zakup w oparciu o aktualną treść księgi wieczystej. Jednak sytuacja w wielu sądach wieczystoksięgowych w dzisiejszych czasach jest dramatyczna i na wpis się czeka nawet około roku od złożenia wniosku. W tej sytuacji w części przypadków nie ma możliwości czekania na zmiany wprowadzone przez sąd, i strony decydują się na szybszą transakcję, ale bez korzystania z prawa rękojmi. Nie zawsze też można tak zrobić. Na przykład, gdy mamy ustanowienie odrębnej własności lokalu - np. po zakupie od dewelopera czy przekształceniu spółdzielczego prawa - taka transakcja musi czekać na założenie księgi lokalu. Jeśl ktoś nie przewidział takiego obrotu sprawy, może znaleźć się w dużych kłopotach.
Kredyt bankowy
Procedury rozpatrywania wniosków kredytowych także uległy wydłużeniu i to nawet dwukrotnie w stosunku do czasów sprzed pandemii. Banki także zaostrzyły swoje procedury w przyznawaniu kredytów, a wiele branż znalazło się na cenzurowanej liście. Osoby związane zawodowo z tymi branżami mogą mieć trudności z zakupem na kredyt. Z uwagi na długość procesu analizy kredytowej, w tak zwanym “międzyczasie” coś może się wydarzyć, dlatego sprzedawanie nieruchomości osobom, które mają konieczność uzyskania kredytu - wiąże się dziś z podwyższonym ryzykiem, w stosunku do czasów sprzed pandemii. W takim przypadku zawarcie umowy przedwstępnej powinno być poprzedzone dogłębną analizą zdolności kredytowej i to nie w jednym, a w kilku bankach, aby nie narażać się na zbędne ryzyko po każdej ze stron.
Spotkanie u notariusza
Do kancelarii, tak jak do innych miejsc użyteczności publicznej, należy przychodzić w maseczce. Notariusze często ograniczają liczbę osób postronnych biorących udział w czynności, dla poprawy bezpieczeństwa wszystkich uczestników.
Warto też, aby termin został zarezerwowany z wyprzedzeniem, aby właśnie można było bez problemów zorganizować wszystkie niezbędne dokumenty.
Przyjazdy i kwarantanny
Jeśli któraś ze stron transakcji będzie wcześniej udawać się w podróż, lub mieszka na stałe w innym kraju z którego przyjedzie, warto wziąć pod uwagę, że sytuacja może ulec zmianie. Dany kraj może zostać objęty restrykcjami przyjazdu związanymi z kwarantanną albo nawet z ograniczeniami co do wjazdu. To może wiązać się z koniecznością przesunięcia transakcji w czasie. Dlatego warto, aby osoby spoza Polski pomyślały o ustanowieniu pełnomocnika, który w takiej sytuacji będzie mógł zastąpić nieobecną osobę przy umowie sprzedaży. Okazuje się też, że udzielenie pełnomocnictwa do sprzedaży nieruchomości, jeśli mieszka się na stałe za granicą, też nie jest proste i szybkie. Z uwagi na ograniczenie kontaktów związane z Covid-19 w wielu urzędach i obowiązuje korespondencyjny tryb rozpatrywania spraw i np. nadanie klauzuli Apostille dokumentowi może trwać nawet kilka tygodni włączając w to czas wysyłki korespondencji.
Jak można zapobiec komplikacjom w obrocie nieruchomościami związanymi z pandemią COVID-19?
Niestety, transakcja w obrocie nieruchomościami często wymaga czasu od decyzji do finalizacji. Ten czas jest związany z pozyskaniem aktualnych dokumentów, zakończeniem pewnych spraw, zorganizowaniem środków, zaciągnięciem kredytu, wyprowadzką itp. Aby uniknąć komplikacji, ten czas powinien być z jednej strony jak najkrótszy, ale z drugiej powinien uwzględniać nieprzewidziane okoliczności, które się pojawią, aby nie miały negatywnego wpływu na inne zdarzenia. Po prostu trzeba być bardziej elastycznym i przewidującym.
Kupujący powinni wcześniej porozmawiać z zaufanym doradcą kredytowym, który rzetelnie i kompleksowo oceni sytuację, a także wskaże na ewentualne ryzyka, jakie mogą się pojawić.
Sprzedający mogą dokładnie zweryfikować nieruchomość od strony prawnej w zakresie przygotowania do sprzedaży i ustalić listę koniecznych do pozyskania dokumentów, a także wystąpić zawczasu o te, które nie muszą mieć bieżącej daty do sprzedaży.
W ocenie przygotowania nieruchomości do sprzedaży pomóc może prawnik lub pośrednik nieruchomości, który dodatkowo przeprowadzi przez cały proces z wyszukiwaniem kupca włącznie. Z usług fachowców warto korzystać szczególnie teraz, w czasach pandemii COVID-19. Dzięki temu transakcja przebiegnie bezpieczniej, sprawniej, szybciej i z mniejszym stresem.
Agata Stradomska, menedżer agencji nieruchomości