Od 1 stycznia 2025 r. w Polsce obowiązuje konieczność osobnej segregacji tekstyliów jako nowej frakcji odpadowej. Wynika to z konieczności spełnienia norm recyklingowych i odzysku jak największej ilości surowców – teraz także w zakresie tekstyliów, które po zużyciu wrzucane do odpadów zmieszanych nie były recyklingowane w wystarczającym stopniu lub po zanieczyszczeniu już się do tego nie nadawały.
- Dlaczego tekstylia są segregowane osobno?
- Jakie tekstylia wyrzucać osobno?
- Jakie kary grożą za błędy w segregacji tekstyliów?
- Gdzie oddawać odpady z tekstyliów oraz tekstylia jeszcze nadające się do użytku?
Dlaczego tekstylia są segregowane osobno?
Obowiązek osobnego segregowania tekstyliów wynika z implementacji do polskiego systemu prawnego norm Unii Europejskiej, a konkretnie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 roku zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów. Artykuł 11 zmienianej dyrektywy wprost wprowadzał dla państw członkowskich UE obowiązek ustanowienia selektywnej zbiórki tekstyliów od 1 stycznia 2025 roku. Ponadto statystyki wykazywały, że przeciętny Europejczyk kupuje co roku ok. 26 kg ubrań, a wyrzuca ok. 11 kg rocznie. W całej UE jeszcze w 2019 r. dawało to wynik aż 5,2 milionów ton odpadów odzieżowych i obuwniczych. Analizy wskazują także na to, że przemysł tekstylny jest odpowiedzialny za światową emisję aż 10% gazów cieplarnianych. Dla porównania – szacuje się, że w UE samochody osobowe spalinowe generują do 16% całej emisji unijnej CO2, głównego gazu cieplarnianego. Jak wiemy, za pojazdy spalinowe Unia Europejska zabrała się dość radykalnie, gdyż cały czas jeszcze obowiązuje zakaz sprzedaży nowych spalinówek od 2035 r. Ministerstwo, uzasadniając wprowadzenie zmian, podawało także informacje, zgodnie z którymi aż 78% pokonsumenckich odpadów tekstylnych nie było zbieranych selektywnie, co oznacza, że w praktyce surowce z takiej ilości odzieży nie były odzyskiwane, trafiając do odpadów zmieszanych, które następnie się składuje na wysypiskach lub spala w spalarniach odpadów. Resort środowiska wskazywał także, że bez wprowadzenia zmian w obszarze zarządzania odpadami, przemysł tekstylny nadal będzie powodował nadmierną emisję gazów cieplarnianych, konsumpcję zasobów naturalnych i zanieczyszczenie wód, a niepotrzebne i zużyte ubrania zapełniają nasze składowiska, a wiele z nich trafia w miejsca przypadkowe jak choćby las.
Jakie tekstylia wyrzucać osobno?
Selektywna zbiórka tekstyliów dotyczy odpadów takich jak:
- Odzież,
- Obuwie,
- Pościel,
- Zasłony,
- Ręczniki,
- Obrusy,
- Koce,
- Firany,
- Bielizna,
- Rękawiczki,
- Czapki,
- Szaliki,
- Portfele,
- Torebki,
- Paski,
- Galanteria skórzana,
- Plecaki,
- Pluszowe zabawki,
- Dywany.
Nie popełniaj błędów przy segregacji odpadów tekstylnych. Selektywna zbiórka tekstyliów dotyczy odpadów z kategorii tekstyliów, które są już zużyte na tyle, że nie nadają się do dalszego użytku, ale możliwe jest wciąż odzyskanie z nich surowców i ich recykling. Oznacza to, że tekstylia nadające się do dalszego użytku z całą pewnością lepiej będzie oddać do punktów zbiórek charytatywnych, które szybciej i lepiej je zagospodarują do dalszego obiegu. Nie można natomiast do odpadów tekstylnych zbieranych selektywnie wyrzucać tekstyliów mocno zanieczyszczonych silnymi chemikaliami, np. takich jak ścierki nasączone olejem silnikowym, odzież ochronna zanieczyszczona środkami ochrony roślin, odzież robocza poplamiona farbą czy rozpuszczalnikami itp. Nie popełniaj więc tego rodzaju błędów przy segregacji tekstyliów. Takie tekstylia należy traktować jak odpad niebezpieczny i oddawać do PSZOK, gdzie odpady niebezpieczne są gromadzone osobno oprócz głównych frakcji odpadów.
Jakie kary grożą za błędy w segregacji tekstyliów?
Kara za niewłaściwą segregację odpadów to mandat do 500 zł, a w razie odmowy jego przyjęcia i skierowania do sądu wniosku o ukaranie – takie wykroczenie jest obwarowane grzywną do nawet 5000 zł. Ponadto w przypadku stwierdzenia nieprawidłowej segregacji odpadów przez właściciela nieruchomości, gmina ma prawo nałożyć na niego podwyższoną opłatę za gospodarowanie odpadami. Taka podwyżka opłaty za śmieci może wynosić od 2-krotności do 4-krotności standardowej stawki.
Jeżeli stawka miesięczna w danej gminie wynosi 30 zł za mieszkańca, to w przypadku niewłaściwej segregacji odpadów w domu zamieszkanym przez 4 osoby, suma opłat za śmieci może wzrosnąć z miesięcznej stawki 120 zł do aż 480 zł. Grozi to np. w przypadku, gdy tekstylia będą pakowane do śmieci zmieszanych.
Gdzie oddawać odpady z tekstyliów oraz tekstylia jeszcze nadające się do użytku?
Ministerstwo Klimatu i Środowiska informuje o kilku możliwościach dla prawidłowej utylizacji zużytych tekstyliów, a także ekologicznych formach pozbywania się tych, z których już nie korzystamy, ale jeszcze nadają się do użytku. Niektóre wymagają samoorganizacji, oraz nie wszystkie są dostępne w każdej miejscowości:
- Zbiórka workowa door-to-door – czyli wyznaczenie dni, w których można wystawiać do odbioru worki z tekstyliami. Jednakże niewiele gmin wprowadziło taki wygodny dla mieszkańców sposób,
- Kontenery na tekstylia – gmina może umieścić w pobliżu miejsc użyteczności publicznej ogólnodostępne kontenery na tekstylia,
- Organizacja giełd wymiany produktów tekstylnych – resort proponuje formę zorganizowania w gminach punktów wymiany używanej odzieży, które będą promowały ponowne użycie odzieży, w formie stałej lub cyklicznych wydarzeń,
- Wsparcie zbiórek charytatywnych – odzież, która jeszcze nadaje się do użytku może być przekazywana do takich organizacji prowadzących zbiórki odzieży. Zbiórki są także realizowane przez kontenery ustanawiane przez takie organizacje,
- Innowacyjne formy recyklingu – resort sugeruje, że można poszukać przedsiębiorstw, które specjalizują się w nadawaniu odzieży drugiego życia, szczególnie specjalizujące się w wytwarzaniu materiałów izolacyjnych czy legowisk dla zwierząt,
- Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych – podstawową i dostępną powszechnie formą pozbywania się zużytych tekstyliów są PSZOK-i.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2023, poz. 1587 ze zm.)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 roku zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. U. L 150 z 14.6.2018, pp. 109–140)