Podstawowym celem spółdzielni mieszkaniowej jest zgodnie z Ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu.
Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 2001 roku uwzględnia dostosowanie zakresu działalności spółdzielni mieszkaniowych do warunków gospodarki rynkowej, w tym do konkurowania na rynku m.in. z firmami deweloperskimi (głównie poprzez budowę mieszkań i domów na sprzedaż). Zgodnie z Ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych spółdzielnia mieszkaniowa ma status przedsiębiorcy – mimo, iż jej działalność nie zmierza zasadniczo do osiągania zysku.
Zależnie od postanowień statutu spółdzielni, przedmiotem jej działalności może być:
• budowanie lub nabywanie budynków w celu ustanowienia na rzecz członków spółdzielczych lokatorskich praw do znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych,
• budowanie lub nabywanie budynków (w tym do remontu) w celu ustanowienia na rzecz członków odrębnej własności znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu, a także ułamkowego udziału we współwłasności w garażach wielostanowiskowych,
• budowanie lub nabywanie domów jednorodzinnych (w tym do remontu) w celu przeniesienia na rzecz członków własności tych domów,
• udzielanie pomocy członkom w budowie przez nich budynków mieszkalnych lub domów jednorodzinnych,
• budowanie lub nabywanie budynków w celu wynajmowania lub sprzedaży znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu,
• zarządzanie nieruchomościami stanowiącymi mienie spółdzielni lub nabytym na podstawie ustawy mieniem jej członków.
Budowa przez spółdzielnie mieszkań lokatorskich odbywa się obecnie zwykle z udziałem środków kredytowych Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Warunki kredytowania, spłaty i umorzenia części kredytu reguluje Ustawa o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego z 1995 roku.
Spółdzielnia może ponadto zarządzać nieruchomościami niestanowiącymi jej mienia lub mienia jej członków na podstawie umów zawartych z właścicielami danych nieruchomości (np. nieruchomości wspólnot mieszkaniowych czy osiedli domów jednorodzinnych), jak również prowadzić inną działalność gospodarczą na zasadach określonych w odrębnych przepisach i w statucie, jeżeli działalność ta związana jest bezpośrednio z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin.
Spółdzielnia może na przykład udzielać pomocy swoim członkom przy budowaniu na gruntach stanowiących ich własność domów jednorodzinnych lub budynków wielomieszkaniowych.
Działalność deweloperska spółdzielni nie ma w zasadzie służyć osiąganiu zysku (nadwyżki bilansowej) lecz raczej powiększać dochody spółdzielni z gospodarowania zasobami mieszkaniowymi i umożliwiać zmniejszanie opłat związanych z utrzymywaniem lokali członków i nieruchomości spółdzielni oraz zwiększenie środków przeznaczanych na fundusz remontowy czy inne statutowe fundusze spółdzielni.
Zobacz też serwis: Nieruchomości