W zależności od podmiotu, który chce wyciąć drzewo (dotyczy to także niektórych krzewów) i celów takiej wycinki, ustawa o ochronie przyrody wymaga albo zezwolenia na usunięcie drzewa (lub krzewu) albo jedynie zgłoszenia takiego usunięcia.
- Kto musi uzyskać zezwolenie na wycięcie drzewa?
- Kiedy zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu nie jest konieczne?
- Kto musi dokonać zgłoszenia wycięcia drzewa?
- Odszkodowanie dla właściciela nieruchomości za wycięcie drzewa
- Kary pieniężne za wycięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia albo bez zgłoszenia
Kto musi uzyskać zezwolenie na wycięcie drzewa?
Przepis art. 83 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody stanowi zasadę, że usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości może nastąpić dopiero po uzyskaniu zezwolenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta albo wojewódzkiego konserwatora zabytków (gdy drzewo lub krzew rośnie na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków). Zezwolenie to wydaje się co do zasady na wniosek właściciela nieruchomości lub posiadacza nieruchomości (np. najemcy lub dzierżawcy) – za zgodą właściciela tej nieruchomości.
Przepis art. 83b ustawy o ochronie przyrody określa dokładnie co powinien zawierać wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu i w jakiej formie powinien zostać złożony. Tryb wydawania zezwolenia określają przepisy art. 83c i art. 83d ww. ustawy.
W myśl art. 84 ustawy o ochronie przyrody posiadacz nieruchomości ponosi opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Opłaty te są określone w zezwoleniu na usunięcie drzewa lub krzewu i pobierane przez organ właściwy do wydania tego zezwolenia. Zasady obliczania tych opłat są określone w art. 85 ustawy o ochronie przyrody oraz w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów (Dziennik Ustaw z roku 2017 poz. 1330).
Sytuacje, w których nie nalicza się tych opłat zostały wymienione w art. 86 ustawy o ochronie przyrody. Chodzi m.in. o przypadki wycinania:
- drzew lub krzewów, na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
- drzew lub krzewów, jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków;
- drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub funkcjonowaniu urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej);
- drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego lub kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
- drzew lub krzewów w związku z przebudową dróg publicznych lub linii kolejowych;
- drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza:
a) 120 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
b) 80 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew
– w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze, zgodnego z przeznaczeniem terenu, określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
- krzewu lub krzewów rosnących w skupiskach, pokrywających grunt o powierzchni do 50 m2, w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze, zgodnego z przeznaczeniem terenu, określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
- drzew lub krzewów w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew lub krzewów na terenach zieleni;
- drzew lub krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości;
- topoli o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym powyżej 100 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków;
Kiedy zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu nie jest konieczne?
Od zasady, że konieczne jest zezwolenie na wycięcie drzewa jest szereg wyjątków. Określa je art. 83f ustawy o ochronie przyrody. Zgodnie z tym przepisem nie ma obowiązku uzyskiwania zezwolenia w przypadku:
1) krzewu albo krzewów rosnących w skupisku, o powierzchni do 25 m2;
2) krzewów na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, z wyłączeniem krzewów w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni;
3) drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:
a) 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego,
b) 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
c) 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew;
3a) drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
3b) drzew lub krzewów usuwanych w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego;
4) drzew lub krzewów na plantacjach lub w lasach w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach;
5) drzew lub krzewów owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni;
(Za drzewa lub krzewy owocowe uznaje się te, które są uprawiane po to, by wykorzystać ich owoce do celów spożywczych.)
6) drzew lub krzewów usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych;
7) drzew lub krzewów usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów położonych między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, z wału przeciwpowodziowego i terenu w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału;
8) drzew lub krzewów, które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
9) drzew lub krzewów stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
10) drzew lub krzewów usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu ze względu na potrzeby związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych;
11) drzew lub krzewów usuwanych z obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody nieobjętego ochroną krajobrazową;
12) drzew lub krzewów usuwanych w ramach zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych parku narodowego lub rezerwatu przyrody, planu ochrony parku krajobrazowego, albo planu zadań ochronnych lub planu ochrony dla obszaru Natura 2000;
13) prowadzenia akcji ratowniczej przez jednostki ochrony przeciwpożarowej lub inne właściwe służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia;
14) drzew lub krzewów stanowiących złomy lub wywroty usuwanych przez:
a) jednostki ochrony przeciwpożarowej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, właścicieli urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej), zarządców dróg, zarządców infrastruktury kolejowej, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania lub inne podmioty działające w tym zakresie na zlecenie gminy lub powiatu,
b) inne podmioty lub osoby, po przeprowadzeniu oględzin przez organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, potwierdzających, że drzewa lub krzewy stanowią złom lub wywrot;
15) drzew lub krzewów należących do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii lub do IGO stwarzających zagrożenie dla Polski.
Kto musi dokonać zgłoszenia wycięcia drzewa?
Jak już wskazano wyżej nie jest potrzebne zezwolenie w przypadku wycinki drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Czyli zezwolenia na wycinkę drzewa lub krzewu z nieruchomości stanowiącej ich własność nie potrzebują osoby fizyczne, które:
- nie są przedsiębiorcami (wykonują działalność gospodarczą) albo
- są przedsiębiorcami ale wycinka nie ma związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (bo np. chodzi o porządki w ogrodzie i zmianę jego wyglądu lub charakteru).
Jednak te osoby muszą dokonać zgłoszenia wycinki niektórych większych drzew ze swojej nieruchomości.
Więcej na temat obowiązku i zasad tego zgłoszenia w artykule: Wycinka drzewa przy domu – kiedy trzeba dokonać zgłoszenia? Co w zgłoszeniu? Jak je złożyć?
Odszkodowanie dla właściciela nieruchomości za wycięcie drzewa
Czasem o zezwolenie na wycięcie drzew z danej nieruchomości może wystąpić właściciel urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej (czyli np. przedsiębiorstwo energetyczne), jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń. W takiej sytuacji (na podstawie art. 83e ustawy o ochronie przyrody) usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości, następuje (po uzyskaniu stosownego zezwolenia) za odszkodowaniem na rzecz właściciela nieruchomości albo użytkownika wieczystego. Odszkodowanie przysługuje od właściciela tych urządzeń. Wysokość odszkodowania ustala się w umowie stron, a jeżeli nie mogą one dojść do porozumienia, to odszkodowanie ustala organ, który wydał zezwolenie na usunięcie drzewa.
Kary pieniężne za wycięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia albo bez zgłoszenia
W myśl art. 88 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną m.in. w przypadkach:
- usunięcia drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia;
- usunięcia drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości;
- zniszczenia drzewa lub krzewu;
- usunięcie drzewa pomimo sprzeciwu organu, o którym mowa w art. 83f ust. 8, i bez zezwolenia, o którym mowa w art. 83f ust. 16;
- usunięcie drzewa bez dokonania zgłoszenia, o którym mowa w art. 83f ust. 4, lub przed upływem terminu, o którym mowa w art. 83f ust. 8.
Na podstawie art. 89 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, karę pieniężną za te nielegalne wycinki ustala się w wysokości dwukrotnej opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu, o której mowa w art. 84 ust. 1, a w przypadku, w którym usunięcie drzewa lub krzewu jest zwolnione z obowiązku uiszczenia opłaty, administracyjną karę pieniężną ustala się w wysokości takiej opłaty, która byłaby ponoszona, gdyby takiego zwolnienia nie było.
Kara ta jest nakładana na posiadacza nieruchomości, albo właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, albo na inny podmiot, jeżeli działał bez zgody posiadacza nieruchomości.
W sytuacji, gdy ustalenie obwodu lub gatunku usuniętego lub zniszczonego drzewa jest niemożliwe z powodu wykarczowania pnia i braku kłody, dane do wyliczenia administracyjnej kary pieniężnej ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego, powiększając ją o 50%.
W przypadku, gdy ustalenie obwodu usuniętego lub zniszczonego drzewa jest niemożliwe z powodu braku kłody, obwód do wyliczenia administracyjnej kary pieniężnej ustala się, przyjmując najmniejszą średnicę pnia i pomniejszając wyliczony obwód o 10%.
Gdy ustalenie wielkości powierzchni usuniętych lub zniszczonych krzewów jest niemożliwe, z powodu usunięcia pędów i korzeni, wielkość tę przyjmuje się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego.
W przypadku usunięcia drzewa lub krzewu obumarłego albo nierokującego szansy na przeżycie, złomu lub wywrotu, wysokość administracyjnej kary pieniężnej obniża się o 50%.
Co ważne, w przypadku usunięcia albo zniszczenia drzewa lub krzewu, albo uszkodzenia drzewa w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności, nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej.
Podstawa prawna:
- ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody – tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 1336, ostatnia zmiana: Dz.U. z 2023 r., poz. 1890.
- rozporządzenie ministra środowiska z 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów (Dz. U. z 2017 r. poz. 1330).