Sezon burzowy w Polsce osiąga najwyższe natężenie od czerwca do sierpnia. W ubiegłym roku tylko w lipcu IMGW zanotował ponad 124 tys. wyładowań doziemnych. Na samej stacji pomiarowej w Krakowie Balicach w lipcu 2022 r. zaobserwowano 25 burz. Wyładowania atmosferyczne mogą być niebezpieczne zarówno dla naszego zdrowia, jak i domu. Piorunochron nie wystarczy, żeby ochronić instalację i sprzęty – przepięcia mogą wystąpić nawet jeśli piorun trafi obok domu.
- Sezon burzowy. Sezon wyładowań elektrycznych
- Czy wyłączenie wtyczki wystarczy?
- Ochrona przed wzrostem napięcia w sieci
- Piorunochron, ubezpieczenie i UPS
Sezon burzowy. Sezon wyładowań elektrycznych
Wyładowanie elektryczne może mieć ładunek o sile nawet do 100 mln woltów. Gdy piorun trafi w konstrukcję domu, przez instalację przepływa kilkaset razy więcej energii niż na co dzień. Taki wzrost napięcia może nie tylko uszkodzić urządzenia i instalację, ale również doprowadzić do pożaru. Nawet wyładowanie w pobliżu budynku może spowodować kosztowne straty: uszkodzenie wrażliwego sprzętu wywołane przepięciem pośrednim w instalacji elektrycznej.
Czy wyłączenie wtyczki wystarczy?
Wyłączenie sprzętu podczas burzy ma sens tylko wtedy, kiedy wyjmiemy wtyczkę z gniazdka i odłączymy je całkowicie od zasilania. Dzięki temu sprzęt nie zostanie uszkodzony, jeśli wyładowanie spowoduje przepięcia w instalacji. Niestety w ten sposób chronimy tylko wybrane urządzenia. Aby zabezpieczyć się w pełni konieczne byłoby zdemontowanie domofonu, wykręcenie żarówek czy odłączenie anteny telewizyjnej.
– Obecnie coraz trudniej jest odłączyć od zasilania wszystkie urządzenia w domu. Sprzęty AGD takie jak lodówki, piekarniki czy zmywarki często są zabudowane i nie ma możliwości, aby po prostu wyjąć wtyczkę z gniazdka. Wyładowanie może uderzyć też w antenę telewizyjną, uszkodzić domofon, instalację alarmową czy grzewczą. Nie wspominając o tym, że nie zawsze jesteśmy w domu, żeby na czas wyjąć wszystkie wtyczki – podkreśla Bartłomiej Jaworski, senior product manager w firmie Eaton.
Ochrona przed wzrostem napięcia w sieci
Przepięcia mogą być spowodowane bezpośrednim uderzeniem pioruna w budynek, instalację odgromową czy fotowoltaiczną, ale też wyładowaniem w budynek obok lub linię zasilającą budynek. Chronią przed nimi ograniczniki przepięć, których zadaniem jest bezpiecznie przejęcie fali przepięciowej i obniżenie napięcia do poziomu, który nie uszkodzi urządzeń.
Ograniczniki przepięć montuje się w złączu kablowym lub rozdzielnicy głównej budynku (aparaty klasy I), następnie w kolejnych rozdzielnicach, np. w budynkach wielorodzinnych zwiększa się ochronę przez montaż urządzeń klasy II. Do ochrony wrażliwej elektroniki np. automatyki pieca CO, smart TV czy routera stosuje się zabezpieczenia klasy III. Te ostatnie to m.in. listwy przeciwprzepięciowe i boxy. Wyglądają jak zwykły przedłużacz z wyłącznikiem i są łatwe do zainstalowania: wystarczy wpiąć je w gniazdko i podłączyć sprzęt. Istotne by były to urządzenia certyfikowane jak zwykły ogranicznik przepięć – inaczej ochrona będzie pozorna.
– W razie nagłego skoku napięcia certyfikowana listwa przeciwprzepięciowa ochroni podpięte do gniazdka sprzęty elektroniczne. Trzeba jednak pamiętać, że zainstalowanie jedynie ograniczników typu trzeciego nie zapewni pełnej ochrony instalacji oraz domu. Takie urządzenia mają tłumić już obniżone napięcie i jeśli przyjmą na siebie impet bezpośredniego wyładowania, nie uratują sprzętów. Dlatego tak ważna jest skoordynowana ochrona i montaż ograniczników przepięć klasy I+II w głównej tablicy w domu. Kluczowe jest także, aby dobór, rozmieszczenie i montaż ograniczników przepięć były wykonane przez specjalistę z uprawnieniami, który dopasuje je do budynku. Nieodpowiednio dobrana ochrona przeciwprzepięciowa nie spełni swojej roli i może spowodować poważne szkody – ostrzega Bartłomiej Jaworski.
Piorunochron, ubezpieczenie i UPS
Polskie prawo wymaga, aby budynki powstałe lub modernizowane po roku 2002 uwzględniały ochronę przed skutkami przepięć i bezpośrednich wyładowań. Coraz większa gwałtowność i intensywność burz w Polsce powinna skłaniać wszystkich do instalowania zarówno ochrony przeciw przepięciom, jak i piorunochronów. System odgromowy odprowadzi energię z uderzenia pioruna bezpiecznie do ziemi, a ograniczniki przeciwprzepięciowe zabezpieczą sprzęty i instalację przed wzrostem napięcia nawet wtedy, gdy wyładowanie uderzy obok domu. Warto też pomyśleć o dodatkowym ubezpieczeniu nieruchomości i posiadanych sprzętów.
W czasie silnych burz może dojść do zaniku zasilania w domu. Chronią przed tym zasilacze UPS, które działają szybciej od agregatu prądotwórczego i dodatkowo dbają o jakość napięcia w instalacji co ma znaczenia dla wrażliwych odbiorników elektrycznych. W zależności od wybranego urządzenia można do nich podłączyć nawet kocioł centralnego ogrzewania. Koszt wymiany domowych sprzętów po przejściu burzy może być bardzo duży, dlatego lepiej z wyprzedzeniem zabezpieczyć dom przed jej skutkami.
Źródło:
Dane IMGW: https://www.imgw.pl/wydarzenia/imgw-pib-podsumowanie-sezonu-burzowego-2022-roku
Dokument IMGW „Klimat Polski 2022”